بازار هنر در ایران؛ از مجموعه‌داری تا سلبریتی‌هایی که بار خاطرند

بازار هنر در ایران؛ از مجموعه‌داری تا سلبریتی‌هایی که بار خاطرند

نشست اخیر با هدف گرامیداشت تلاش‌های حمید نیک‌نفس، مجموعه‌دار خصوصی آثار تجسمی در کرمان، در تالار فرهنگ و هنر کرمان برگزار شد. نیک‌نفس که به حمایت از هنرمندان جوان و تقویت هنرهای تجسمی پرداخته است، تاکنون حدود ۲ هزار اثر هنری را جمع‌آوری کرده و از این مسیر، آثار را نه تنها به عنوان یک سرمایه مالی، بلکه به عنوان راهی برای ارتقاء فرهنگ و هنر کشور خریداری کرده است. این نشست به بررسی مسائلی پرداخته است که در بازار هنر ایران اهمیت دارند، از جمله نقش سلبریتی‌ها، مسئله قیمت‌گذاری آثار هنری و اهمیت گالری‌ها.

توجه به اهمیت خرید آثار هنری

در این نشست، یکی از نکات کلیدی بحث پیرامون خرید آثار هنری به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری در کنار خرید طلا و دلار بود. کارشناسان هنر تاکید کردند که خرید آثار هنری نه تنها به‌عنوان یک اقدام مالی، بلکه به‌عنوان یک تصمیم فرهنگی و ارزشمند باید مورد توجه قرار گیرد. این خریدها، در حالی که می‌توانند سرمایه‌گذاری‌های مالی سودآوری باشند، به مرور زمان به یک بخش از زندگی فرد تبدیل می‌شوند.

نقد به رویکرد سلبریتی‌ها

یکی از نکات جالبی که در این نشست مطرح شد، تغییر رویکرد سلبریتی‌ها و بازیگران ایرانی بود. به جای حمایت از هنرمندان تجسمی، برخی از این افراد به‌طور خودسرانه وارد دنیای هنر شده و با تکیه بر شهرت خود، به‌عنوان هنرمند شناخته می‌شوند. این امر باعث می‌شود که هنرمندان واقعی پشت پرده باقی بمانند و جایگاه خود را از دست بدهند. در نتیجه، نقش سلبریتی‌ها در این زمینه باید تغییر کرده و به جای آنکه خود به هنرمندان تبدیل شوند، باید حمایت از هنرهای تجسمی را در دستور کار خود قرار دهند.

نقش مجموعه‌داران در توسعه بازار هنر

در بخش دیگری از این نشست، به اهمیت مجموعه‌داری و نقش آن در توسعه بازار هنر اشاره شد. به گفته کارشناسان، یک مجموعه‌دار باید قادر باشد آثار هنری را نه تنها به‌عنوان سرمایه، بلکه به‌عنوان یک بخش از فرهنگ و تاریخ نگهداری کند. در این زمینه، نیک‌نفس به‌عنوان یک مجموعه‌دار بزرگ به اهمیت عشق به هنر و ارتباط شخصی با آثار هنری اشاره کرد. او تاکید کرد که برای خرید آثار، نیازی به شناخت عمیق هنری نداریم، بلکه بیشتر باید به ارتباطی که با اثر برقرار می‌کنیم توجه داشته باشیم.

ضرورت فضای مناسب برای نمایش آثار

مسئله دیگری که در این نشست مطرح شد، کمبود فضاهای مناسب برای نمایش آثار هنری در کرمان و بسیاری از دیگر شهرهای ایران بود. نیک‌نفس به این نکته اشاره کرد که حتی با داشتن یک مجموعه‌ بزرگ، اگر آثار در مکانی مناسب به نمایش گذاشته نشوند، ارزش واقعی خود را نشان نمی‌دهند. از سوی دیگر، کارشناسان دیگر تاکید کردند که نمایش آثار هنری باید به‌طور عمومی و در مکان‌هایی که امکان بازدید برای عموم مردم وجود داشته باشد، انجام شود تا این آثار از پشت دیوارهای خصوصی خارج شده و به دید عموم برسند.

گالری‌ها و حراج‌ها؛ مکان‌هایی برای ارزش‌گذاری آثار

در نهایت، بحث درباره گالری‌ها و حراج‌های آثار هنری مطرح شد. برخی کارشناسان معتقد بودند که حراج‌ها در ایران به‌ویژه در حراج تهران، تحت تاثیر مافیا قرار دارند و این امر موجب می‌شود که قیمت‌گذاری آثار هنری نه بر اساس ارزش واقعی آنها، بلکه بر اساس روابط و اتصال به شبکه‌های خاص انجام شود. این مسائل نه تنها بازار هنر را تحت تاثیر قرار می‌دهد، بلکه باعث می‌شود که هنرمندان واقعی نتوانند به‌درستی دیده شوند.

نشست هنری کرمان و تاثیر آن بر بازار هنر

در ادامه نشست هنری کرمان، که با حضور نیک نفس و کارشناسان تجسمی برگزار شد، مباحثی پیرامون چگونگی جذب علاقه‌مندان به خرید آثار هنری مطرح شد. یکی از مسائلی که به شدت تأکید شد، این بود که مردم باید به خرید آثار هنری به چشم یک سرمایه‌گذاری عاطفی و فرهنگی نگاه کنند، نه صرفاً به عنوان یک کالا. در این خصوص، اشاره شد که در کشورهای پیشرفته اقتصادی، خرید و فروش آثار هنری به عنوان یک شیوه امن برای سرمایه‌گذاری میان طبقات مختلف اجتماعی رواج دارد. این نگاه می‌تواند به تدریج به ایران نیز منتقل شود و بازار هنر کشور را از حالت صرفاً تجاری خارج کند و به سوی عمق فرهنگی هدایت کند.

معرفی صحیح آثار هنری و ارزش‌گذاری هنرمندان

در همین راستا، محمدرضا هاشمی‌نژاد به اهمیت معرفی صحیح آثار هنری و تاثیر آن بر ارزش گذاری هنرمندان اشاره کرد. او گفت: «بسیاری از هنرمندان نیاز دارند تا از طریق گالری‌ها و فضای‌های تخصصی معرفی شوند تا آثارشان به درستی شناخته و قیمت گذاری شود. این معرفی می‌تواند به رشد بازار هنر و همچنین افزایش تعامل میان هنرمندان و مخاطبان کمک کند.» در این خصوص، گالری‌ها و فضاهای هنری نقش بی‌بدیلی در شکل‌گیری یک بازار سالم دارند که بدون شک در صورت حمایت مناسب، می‌توانند به تقویت فرهنگ هنری کشور کمک کنند.

چالش‌های مجموعه‌داران و نیاز به فضای مناسب برای نمایش آثار هنری

حمید نیک‌نفس نیز در این نشست به چالش‌های مجموعه‌داران در ایران پرداخت و تاکید کرد که نیاز به فضای مناسب برای نمایش آثار هنری در سطح شهرها یکی از نیازهای اساسی است. او با اشاره به این که بسیاری از آثار خود را در فضای خانه نگهداری می‌کند، اظهار داشت: «مجموعه‌دار بودن، یعنی نگهداری از گنجینه‌ای که نه تنها برای خود، بلکه برای نسل‌های آینده هم ارزشمند باشد. اما این آثار زمانی ارزشمند می‌شوند که در معرض دید عموم قرار گیرند.» نیک‌نفس همچنین به اهمیت ایجاد موزه‌ها و گالری‌های دائمی اشاره کرد که بتوانند به طور مستمر آثار هنری را به نمایش بگذارند.

تجربیات هنرمندان ایرانی از وضعیت هنر در کشورهای دیگر

در ادامه، علی رجبی، عکاس و گرافیست معروف کرمانی که به تازگی از خارج از کشور بازگشته بود، تجربیات خود را از وضعیت هنر در کشورهای دیگر به اشتراک گذاشت. او گفت: «در بسیاری از کشورها، گالری‌ها و حراج‌ها علاوه بر اینکه مکانی برای خرید و فروش آثار هنری هستند، به محلی برای گفت‌وگو و تبادل نظر در مورد هنر تبدیل شده‌اند. در این فضاها، نه تنها آثار هنری به فروش می‌رسند، بلکه مفاهیم و ارزش‌های پشت آن‌ها نیز مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.»

اهمیت آگاه‌سازی جامعه در خصوص ارزش‌گذاری آثار هنری

هاشمی‌نژاد نیز در ادامه نشست به اهمیت آگاه‌سازی جامعه در خصوص ارزش‌گذاری آثار هنری و فرهنگ خرید آن‌ها پرداخت. او معتقد بود که بسیاری از مردم هنوز قادر به درک درست از مفهوم زیبایی‌شناسی در آثار هنری نیستند و به جای توجه به عمق و محتوا، تنها به ظاهر و جذابیت بصری توجه می‌کنند. این شکاف در درک هنری باید از طریق آموزش و برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی پر شود تا نسل جدید توانایی نقد و تحلیل آثار هنری را پیدا کند.

بازار هنر ایران و چالش‌های موجود در قیمت‌گذاری آثار هنری

در پایان نشست، به موضوع بازار هنر و تاثیر آن بر جامعه پرداخته شد. برخی کارشناسان به مافیاهای موجود در بازار هنر اشاره کردند که باعث شده‌اند قیمت آثار هنری در حراج‌ها از ارزش واقعی خود فاصله بگیرد. در این خصوص، نیک‌نفس معتقد بود که این وضعیت ممکن است به اعتبار بازار هنر ایران آسیب برساند و پیشنهاد داد که باید نظارت بیشتری بر این بازار صورت گیرد تا آثار هنری به قیمت واقعی خود برسند و از دسترسی همگان به آن‌ها جلوگیری نشود.

نتیجه‌گیری

بازار هنر در ایران با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. از یک سو، نیاز به حمایت بیشتر از هنرمندان و ایجاد فضاهایی برای نمایش آثار هنری احساس می‌شود و از سوی دیگر، مسائل اقتصادی و مافیای حاکم بر قیمت‌گذاری آثار، مشکلات زیادی را برای مجموعه‌داران و هنرمندان ایجاد کرده است. برای حل این مسائل، نیاز به تغییر رویکردهایی است که به‌ویژه در زمینه نقش سلبریتی‌ها و مجموعه‌داران در بازار هنر ایران باید انجام شود.