اشتغال‌زایی در بهره‌برداری از مراتع خراسان شمالی: فرصتی برای توسعه پایدار
بجنورد- ایرنا- رئیس اداره مرتع اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان شمالی با اشاره به نقش مهم بهره‌برداری از مراتع در اشتغال‌زایی استان گفت: در حال حاضر ۳۲ هزار نفر به صورت دائم در بهره‌برداری از کل مراتع استان مشغول به کار هستند و تعداد زیادی دیگر نیز به صورت موقت در این بخش اشتغال دارند. این آمار نشان‌دهنده تأثیر مستقیم منابع طبیعی و مراتع بر اقتصاد و اشتغال استان خراسان شمالی است. بهره‌برداری صحیح و پایدار از منابع طبیعی، به ویژه مراتع، نه تنها تأمین‌کننده معیشت مردم منطقه است بلکه می‌تواند به عنوان یک منبع پایدار اقتصادی و زیست‌محیطی در جهت توسعه منطقه و کشور ایفای نقش کند.
اهمیت بهره‌برداری از مراتع در خراسان شمالی
مراتع استان خراسان شمالی به عنوان یکی از منابع طبیعی ارزشمند، از دیرباز نقش مهمی در تأمین علوفه دام، حفظ محیط زیست و تأمین معیشت بسیاری از مردم منطقه داشته است. استان خراسان شمالی به دلیل موقعیت جغرافیایی خاص خود، دارای مراتع غنی و وسیعی است که برای دامداری و کشاورزی اهمیت ویژه‌ای دارد. بهره‌برداری از این منابع به طور پایدار، به ویژه در زمینه تأمین علوفه دام، نقش مهمی در اقتصاد محلی و امنیت غذایی ایفا می‌کند. بنابراین، مدیریت صحیح و بهره‌برداری هوشمندانه از این منابع طبیعی می‌تواند زمینه‌ساز رشد اقتصادی و تأمین معیشت مردم استان باشد.
یکی از ویژگی‌های خاص استان خراسان شمالی، تنوع مراتع آن است که از پوشش گیاهی مختلف برخوردار است. این امر باعث می‌شود که مراتع استان به منابع طبیعی پرپتانسیلی تبدیل شوند که می‌توانند نقش اساسی در توسعه پایدار اقتصادی و اجتماعی ایفا کنند. بنابراین، بهره‌برداری اصولی از این مراتع نه تنها به تأمین نیازهای حیوانی و کشاورزی کمک می‌کند بلکه در مدیریت پایدار منابع طبیعی نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد.
اشتغال‌زایی پایدار در بهره‌برداری از مراتع
بهره‌برداری از مراتع استان خراسان شمالی موجب اشتغال‌زایی برای ۳۲ هزار نفر به صورت دائم شده است. این افراد به عنوان بهره‌بردار و یا کارکنان حوزه مرتعداری در این استان مشغول به کار هستند. از این ۳۲ هزار نفر، بسیاری از آنان در فرآیند تولید علوفه و محصولات دامی فعال هستند و نقش مهمی در تأمین نیازهای بازار و صنایع مرتبط ایفا می‌کنند. علاوه بر این، تعداد زیادی از مردم استان به صورت موقت در فصول مختلف به فعالیت‌های مرتعداری و دامداری پرداخته و از این طریق درآمد کسب می‌کنند.
این اشتغال‌زایی نه تنها به کاهش نرخ بیکاری کمک می‌کند بلکه باعث ایجاد زمینه‌های توسعه‌ای جدید در بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود. بهره‌برداری از مراتع به خصوص در نواحی روستایی باعث رونق دامداری، کشاورزی و صنایع وابسته می‌شود. در نتیجه، این فرآیند به ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقه و تقویت جامعه محلی کمک شایانی می‌کند. از سوی دیگر، اشتغال‌زایی در این بخش، کاهش مهاجرت به شهرها و تقویت هویت روستایی را نیز به دنبال دارد که از اهمیت بالایی برخوردار است.
تأثیر اشتغال‌زایی بر اقتصاد محلی
اشتغال‌زایی در بخش مرتعداری نه تنها به تأمین معیشت افراد کمک می‌کند، بلکه تأثیر مستقیمی بر توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق مختلف استان دارد. این اشتغال‌زایی موجب کاهش نرخ بیکاری، افزایش درآمد خانوارها و تقویت بخش‌های اقتصادی وابسته به دامداری و کشاورزی می‌شود. از آنجا که بسیاری از مردم استان در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، ایجاد شغل در این بخش‌ها به طور مستقیم بر اقتصاد روستایی تأثیرگذار است. همچنین، با توجه به اهمیت مراتع در حفظ تعادل زیست‌محیطی و آبخیزداری، بهره‌برداری صحیح از آن‌ها می‌تواند به حفظ منابع طبیعی و جلوگیری از تخریب محیط زیست کمک کند.
در واقع، بهره‌برداری از منابع طبیعی به عنوان یکی از منابع درآمدزا می‌تواند با ایجاد تعادل در اقتصاد محلی، زمینه‌ساز رشد پایدار اقتصادی در بلندمدت شود. برای مثال، دامداری و کشاورزی که به طور مستقیم به مراتع وابسته هستند، می‌توانند با استفاده بهینه از این منابع، محصولات متنوع‌تری تولید کرده و باعث رونق اقتصادی بیشتری در استان شوند.
چالش‌ها و فرصت‌ها
اگرچه بهره‌برداری از مراتع در استان خراسان شمالی اشتغال‌زایی گسترده‌ای را فراهم کرده است، اما این بخش با چالش‌هایی همچون تغییرات اقلیمی، تخریب منابع طبیعی و کمبود منابع مالی مواجه است. تغییرات اقلیمی می‌تواند به طور مستقیم بر وضعیت مراتع و پوشش گیاهی تأثیر بگذارد که نتیجه آن کاهش تولید علوفه و مشکلات اقتصادی برای دامداران و کشاورزان است. همچنین، تخریب مراتع و آسیب‌های وارد شده به آن‌ها از طریق چرای بی‌رویه و قطع درختان، تهدیدی جدی برای بهره‌برداری پایدار از این منابع محسوب می‌شود.
یکی دیگر از چالش‌های پیش رو، کمبود منابع مالی و حمایتی برای بهره‌برداران است. بسیاری از بهره‌برداران به دلیل کمبود تسهیلات مالی و نبود برنامه‌های حمایتی مؤثر قادر به بهره‌برداری بهینه از مراتع نیستند. این مسائل می‌توانند مانع از رشد پایدار و بهره‌برداری صحیح از منابع طبیعی شوند. بنابراین، برای رفع این چالش‌ها، نیاز به همکاری بیشتر میان مسئولان، بهره‌برداران و سازمان‌های مرتبط وجود دارد تا بهره‌برداری از مراتع به شکلی پایدار و بدون آسیب به محیط زیست ادامه یابد.
راهکارها و پیشنهادات برای بهبود وضعیت بهره‌برداری از مراتع
برای بهره‌برداری پایدار از مراتع استان خراسان شمالی و افزایش اشتغال‌زایی در این بخش، باید تدابیر و راهکارهایی مؤثر در نظر گرفته شود. نخستین گام در این راستا، تقویت مدیریت منابع طبیعی و نظارت بر فرآیند بهره‌برداری از مراتع است. مدیریت صحیح منابع طبیعی و نظارت مستمر می‌تواند به جلوگیری از تخریب و بهره‌برداری بیش از حد از مراتع کمک کند.
در گام دوم، ارائه تسهیلات مالی به بهره‌برداران و دامداران می‌تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت اقتصادی آن‌ها ایفا کند. با توجه به اهمیت مراتع در تأمین علوفه و مواد غذایی برای دام‌ها، ارائه وام‌های کم‌بهره و تسهیلات مالی می‌تواند به بهره‌برداران کمک کند تا از این منابع به طور بهینه بهره‌برداری کنند و در عین حال از آسیب‌های زیست‌محیطی جلوگیری کنند.
همچنین، ارتقای آموزش و فرهنگ‌سازی در میان بهره‌برداران می‌تواند به بهبود کیفیت بهره‌برداری از مراتع کمک کند. آموزش‌های تخصصی در زمینه مدیریت پایدار مراتع، استفاده از فناوری‌های نوین در دامداری و کشاورزی و افزایش آگاهی‌های زیست‌محیطی می‌تواند به بهبود وضعیت اشتغال‌زایی و بهره‌برداری از منابع طبیعی منجر شود.
نتیجه‌گیری
بهره‌برداری صحیح و پایدار از مراتع خراسان شمالی نه تنها به حفظ منابع طبیعی و محیط زیست کمک می‌کند، بلکه به ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی در منطقه نیز می‌انجامد. در این راستا، اهمیت حمایت‌های دولتی، بهبود شرایط مرتعداری و استفاده از روش‌های نوین در بهره‌برداری از این منابع بیشتر از پیش احساس می‌شود. همچنین، تقویت همکاری میان سازمان‌های دولتی و بهره‌برداران و ارائه تسهیلات مالی به آن‌ها می‌تواند به بهبود وضعیت بهره‌برداری از مراتع و ایجاد اشتغال پایدار در استان خراسان شمالی کمک کند. با توجه به پتانسیل بالای مراتع استان، می‌توان با اتخاذ تدابیر مناسب به توسعه پایدار این منابع طبیعی و افزایش کیفیت زندگی مردم منطقه دست یافت.
