🏞️ احیای صنایع دستی عشایر قزوین؛ گامی به‌سوی رونق گردشگری و اقتصاد محلی
🎯 ورود به سال پنجم خشکسالی؛ فرصتی برای بازنگری در معیشت عشایری
استان قزوین وارد پنجمین سال متوالی خشکسالی شده است؛ شرایطی که فشار زیادی بر جوامع عشایری وارد کرده و موجب کاهش تولیدات دامی و درآمدی آن‌ها شده است. در چنین شرایطی، تغییر نگاه به ظرفیت‌های مغفول مانده مانند صنایع دستی عشایر، فرصتی برای احیای اقتصاد این جوامع محسوب می‌شود.
سعید ابیت، رئیس اداره امور عشایر استان قزوین، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا اعلام کرد: «برای تقویت جاذبه‌های اقتصادی عشایر، بویژه نسل جدید، باید به سمت تولید محصولات صنایع دستی حرکت کنیم. در همین راستا تولید چند نوع عروسک محلی در دستور کار قرار گرفت که اکنون به ثبت ملی رسیده‌اند.»
🧵 کارگاه‌های تولید عروسک‌های محلی؛ اولین قدم برای احیای صنایع دستی عشایر
در گام نخست احیای صنایع دستی عشایری، تولید چند نمونه عروسک با نمادهای بومی و فرهنگی جامعه عشایر قزوین در دستور کار قرار گرفت. برای این منظور دو کارگاه تولیدی راه‌اندازی شد تا عشایر، به‌ویژه زنان و دختران، بتوانند در آن‌ها مشغول به فعالیت شوند.
ابیت در این‌باره گفت: «عروسک‌ها بر اساس نمادهای سنتی عشایر طراحی شده‌اند و ثبت ملی آن‌ها، گامی موثر برای حفظ هویت فرهنگی و عرضه آن به بازارهای داخلی و خارجی است.»
🎨 آموزش هنرهای دستی؛ تقویت مهارت‌ها و آماده‌سازی برای بازار کار
رئیس اداره امور عشایر استان قزوین تاکید کرد که آموزش نقش کلیدی در این فرایند دارد. به همین منظور، کلاس‌هایی در زمینه هنرهای دستی برای جامعه عشایری برگزار می‌شود تا مهارت‌آموزی در کنار تولید شکل گیرد.
این آموزش‌ها علاوه بر انتقال دانش فنی، فرصتی برای افزایش اعتماد به نفس و خودباوری در میان بانوان عشایری نیز فراهم کرده است. در ادامه این طرح، برنامه‌هایی نیز برای تجاری‌سازی صنایع دستی و صادرات به بازارهای خارجی در نظر گرفته شده است.
🐑 رویدادهای فرهنگی مانند “پشم‌چینی” و “قوچ‌اندازی” در مسیر ثبت ملی
یکی دیگر از برنامه‌های اداره امور عشایر قزوین، ثبت رسمی رویدادهای فرهنگی مرتبط با زندگی روزمره عشایر است. تاکنون، دو آیین مهم “پشم‌چینی” و “قوچ‌اندازی” به ثبت ملی رسیده‌اند. این رویدادها علاوه بر بار فرهنگی بالا، می‌توانند به‌عنوان جاذبه گردشگری مورد توجه قرار گیرند.
به گفته ابیت، این آیین‌ها نشان‌دهنده سبک زندگی، سنت‌ها و باورهای جامعه عشایری هستند و با ثبت آن‌ها، می‌توان گردشگران داخلی و خارجی را برای بازدید و تجربه از نزدیک این آداب و رسوم جذب کرد.
🚐 تورهای تجربه‌گرای عشایری؛ لمس زندگی واقعی کوچ‌نشینان
در ادامه مسیر توسعه گردشگری، سه تور تجربه‌گرا برای بازدید از زندگی عشایری استان قزوین برگزار شد. گردشگران در این تورها، به‌صورت مستقیم در فعالیت‌های روزمره عشایر مشارکت می‌کنند. از جمع‌آوری هیزم گرفته تا پخت نان، دوشیدن شیر و حتی نگهداری دام، همه و همه تجربه‌هایی هستند که برای شهرنشینان جذاب و متفاوت‌اند.
ابیت با اشاره به استقبال خوب مردم از این نوع گردشگری، افزود: «این تورها باعث شناخت بیشتر نسبت به زندگی عشایری شده و در کنار آن درآمدزایی خوبی نیز برای عشایر داشته است. امسال قصد داریم تعداد این تورها را افزایش دهیم.»
🐄 تولید محصولات دامی؛ ستون اصلی اقتصاد عشایری قزوین
علاوه بر صنایع دستی و گردشگری، تولید محصولات دامی همچنان ستون فقرات معیشت عشایر قزوین است. طبق آمار ارائه شده، در سال گذشته بالغ بر ۳۸۹۲ تن محصول دامی و لبنی توسط عشایر این استان تولید شده است.
📊 آمار تولیدات عشایر قزوین در سال گذشته:
| نوع محصول | مقدار تولید شده |
|---|---|
| گوشت قرمز (سبک و سنگین) | ۱,۷۷۰ تن |
| شیر | ۱,۷۷۶ تن |
| پشم، کرک و مو | ۳۴۶ تن |
ابیت در این‌باره اظهار داشت: «با وجود خشکسالی و کمبود مراتع، عشایر قزوین با تلاش و مدیریت منابع توانستند تولید قابل قبولی داشته باشند.»
💧 اجرای طرح‌های عمرانی برای حمایت از عشایر
برای حفظ سبک زندگی کوچ‌نشینی و حمایت از جامعه عشایری، اداره امور عشایر قزوین طرح‌هایی عمرانی و حمایتی را نیز به مرحله اجرا رسانده است. از جمله این طرح‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
تامین آب شرب پایدار
-
بهسازی ایل‌راه‌ها
-
توزیع پنل‌های خورشیدی
-
ارائه تسهیلات ارزان قیمت
این اقدامات نه تنها به پایداری اقتصادی و اجتماعی عشایر کمک کرده، بلکه موجب بهبود کیفیت زندگی آن‌ها نیز شده است.
🧭 چشم‌انداز آینده؛ از خودکفایی اقتصادی تا صادرات صنایع دستی
برنامه‌های اداره عشایر استان قزوین تنها به تولید داخلی ختم نمی‌شود. هدف‌گذاری بلندمدت بر پایه توسعه پایدار و خودکفایی اقتصادی عشایر است. صادرات صنایع دستی، ارتقای گردشگری روستایی و برندسازی محصولات دامی، از جمله طرح‌هایی هستند که در دستور کار قرار دارند.
ابیت خاطرنشان کرد: «برای رسیدن به این اهداف، نیاز به حمایت نهادهای مرتبط، سرمایه‌گذاران، بخش خصوصی و مشارکت خود عشایر داریم.»
👨👩👧👦 عشایر قزوین؛ جمعیتی با پتانسیل عظیم
در حال حاضر ۲۶۰۰ خانوار عشایری در استان قزوین زندگی می‌کنند که در مناطق مختلف از جمله قزوین، بویین زهرا، تاکستان، البرز و آوج مستقر هستند. این خانواده‌ها نه تنها حافظان میراث فرهنگی و طبیعی ایران هستند، بلکه در صورت حمایت مناسب، می‌توانند در توسعه اقتصادی و گردشگری استان نقش بسزایی ایفا کنند.
❓ سوالات متداول
✔️ چرا احیای صنایع دستی در میان عشایر اهمیت دارد؟
زیرا صنایع دستی هم به حفظ فرهنگ بومی کمک می‌کند و هم یک منبع درآمد پایدار برای عشایر در شرایط دشوار مانند خشکسالی فراهم می‌آورد.
✔️ چه رویدادهایی از فرهنگ عشایری در قزوین ثبت ملی شده‌اند؟
آیین‌های “پشم‌چینی” و “قوچ‌اندازی” به ثبت ملی رسیده‌اند و در جهت جذب گردشگر استفاده می‌شوند.
✔️ تولیدات اصلی عشایر قزوین شامل چه محصولاتی است؟
گوشت قرمز، شیر، پشم، کرک و مو از جمله مهم‌ترین تولیدات دامی عشایر استان هستند.
🟢 جمع‌بندی
حرکت به سمت احیای صنایع دستی، توسعه گردشگری عشایری و تقویت تولیدات دامی، یک رویکرد جامع برای حفظ و ارتقای جایگاه عشایر قزوین در اقتصاد محلی و ملی است. اگر این مسیر با حمایت نهادهای مختلف و مشارکت مردمی همراه شود، می‌توان به آینده‌ای روشن برای این جوامع امیدوار بود.
نقش ژنومیک در تشخیص و درمان بیماری‌ها
