سهم چابهار در اقتصاد دریا محور؛ ۱۱ اسکله جنوب سیستان و بلوچستان
چابهار قطب بیرقیب صنعت صیادی ایران
چابهار بهعنوان بندری استراتژیک در جنوب شرقی ایران، سالهاست نقشی حیاتی در صنعت صید و صیادی کشور ایفا میکند. وجود ۱۱ اسکله و جایگاه تخلیه صید در سواحل مکران و دریای عمان، این منطقه را به یکی از مهمترین قطبهای تأمین تُن ماهیان ایران تبدیل کرده است. این موضوع نهتنها در سطح ملی اهمیت دارد، بلکه در اشتغال و اقتصاد منطقهای نیز تأثیرات چشمگیری گذاشته است.
آمارهای خیرهکننده صید در سواحل جنوب شرق کشور
مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان با اشاره به ظرفیتهای عظیم شیلاتی استان گفته است که اسکلهها و جایگاههای تخلیه صید در جنوب استان، سهمی بیش از ۷۰ درصدی در تأمین تُن ماهیان کشور دارند. این رقم، موقعیت استراتژیک این منطقه را در صنعت شیلات بهخوبی نشان میدهد. از جمله اسکلههای مهم منطقه میتوان به اسکله بریس، رمین، تیس، پسابندر، کنارک، گواتر، پزم و اسکلههای کوچکتر در روستاهای ساحلی اشاره کرد که هرکدام سهم قابل توجهی در تخلیه صید دارند.

این اسکلهها در مجموع میزبان صدها فروند شناور صیادی از نوع لنج، قایق و کشتیهای صنعتی هستند که در آبهای دریای عمان و بخشی از اقیانوس هند به صید انواع ماهیان، بهویژه گونههای اقتصادی تُنماهیان نظیر هوور، زرده، گیدر و دیگر گونههای ارزشمند میپردازند.
اهمیت اقتصادی صید تُن ماهیان
صید تُن ماهیان در چابهار فقط یک فعالیت محلی یا استانی نیست، بلکه یکی از ارکان مهم اقتصاد دریامحور ایران محسوب میشود. تُن ماهیان بهدلیل کیفیت گوشت، ارزش بالای صادراتی و نقش کلیدی در صنایع فرآوری و بستهبندی، جایگاه ویژهای در بازارهای داخلی و خارجی دارند.
بر اساس اعلام کارشناسان شیلات، صید تُن ماهیان از اسکلههای چابهار و سایر بنادر جنوب استان، تأمینکننده بخش عمدهای از مواد اولیه کارخانجات کنسرو سازی، کارخانههای پودر ماهی و دیگر صنایع وابسته است که علاوه بر ارزآوری برای کشور، اشتغالزایی گستردهای نیز در منطقه ایجاد کرده است.
اشتغالزایی هزاران نفر در صنعت شیلات چابهار
مدیرکل شیلات سیستان و بلوچستان تأکید کرده است که صنعت صیادی و فعالیتهای مرتبط با اسکلههای تخلیه صید، اشتغال هزاران نفر را بهطور مستقیم و غیرمستقیم در استان تأمین میکند.
در حوزه صید و صیادی، قشرهای زیادی درگیر هستند؛ از ملوانان و صیادان گرفته تا رانندگان حملونقل یخچالی، کارگران تخلیه صید، کارگاههای تعمیرات لنج و قایق، فروشندگان تجهیزات دریایی و کارخانجات فراوری. هر اسکله در این استان همانند یک موتور اقتصادی کوچک عمل میکند که زندگی و معیشت صدها خانوار را تأمین میکند.
نقش اسکلههای چابهار در ثبات بازار ماهی کشور
یکی دیگر از مزایای مهم فعالیت اسکلههای تخلیه صید در چابهار، کمک به ثبات بازار ماهی در سطح کشور است. تأمین مستمر تُن ماهیان و دیگر گونههای صیدشده از سواحل جنوبی، علاوه بر پاسخگویی به نیاز داخلی، موجب شده قیمتها در بازار تا حد زیادی متعادل باقی بماند.
اگرچه در برخی فصلها به دلیل تغییرات اقلیمی یا محدودیتهای صید، کاهش در میزان صید مشاهده میشود، اما کارشناسان معتقدند وجود این اسکلهها و حجم بالای صید در چابهار، همچنان تضمینکننده امنیت غذایی در حوزه محصولات دریایی است.
سرمایهگذاری در زیرساختهای بندری و شیلاتی
توسعه اسکلهها و زیرساختهای شیلاتی در چابهار همواره مورد توجه دولت و مسئولان استانی بوده است. طی سالهای اخیر، پروژههای متعددی برای تجهیز اسکلهها به سردخانههای مدرن، تأسیسات نگهداری و فرآوری ماهی، سامانههای حملونقل یخچالی و بهبود کیفیت خدمات به صیادان در حال اجراست.
احداث سردخانههای جدید، افزایش ظرفیت مخازن سوخترسانی به شناورها، تعمیر اسکلهها و تجهیز آنها به امکانات مکانیزه تخلیه صید، از جمله اقداماتی است که در دستور کار شیلات استان قرار دارد. این سرمایهگذاریها نه تنها کیفیت صید را افزایش میدهد بلکه باعث کاهش ضایعات و بهبود وضعیت معیشتی صیادان میشود.
صادرات تُن ماهیان؛ از چابهار به بازارهای جهانی
تُن ماهیان صید شده در اسکلههای چابهار علاوه بر تأمین نیاز بازار داخلی، بخش مهمی از صادرات غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده است. ماهی تُن بهعنوان کالایی پرطرفدار در بازارهای خارجی، به کشورهای حوزه خلیج فارس، شرق آسیا و حتی اروپا صادر میشود.
صادرات این محصول علاوه بر ارزآوری، نام ایران را بهعنوان یکی از کشورهای مهم تأمینکننده محصولات دریایی در سطح منطقه مطرح کرده است. کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر زنجیره تولید تا صادرات با برنامهریزی دقیقتری پیش برود، ظرفیت صادرات ماهی تُن و دیگر آبزیان از چابهار میتواند تا چند برابر افزایش یابد.
چالشهای پیشروی صنعت شیلات چابهار
با وجود ظرفیتهای عظیم، صنعت شیلات در چابهار با مشکلاتی نیز روبهروست. بخشی از این مشکلات به کمبود زیرساختها در برخی اسکلهها مربوط میشود. برخی از اسکلهها هنوز فاقد تجهیزات مدرن تخلیه و نگهداری صید هستند که این مسأله گاهی موجب کاهش کیفیت محصول و افزایش ضایعات میشود.
از سوی دیگر، نوسانات قیمت سوخت، هزینههای بالای نگهداری شناورها، کمبود قطعات یدکی و تأثیر تغییرات اقلیمی بر ذخایر آبزیان، از دیگر چالشهایی است که صیادان و فعالان این حوزه با آن مواجه هستند. کارشناسان تأکید دارند برای غلبه بر این مشکلات، حمایت دولت، جذب سرمایهگذاری بخش خصوصی و آموزش صیادان بهویژه در حوزه صید پایدار ضروری است.
نگاه دولت به توسعه سواحل مکران
سواحل مکران، که چابهار بخشی از آن محسوب میشود، در برنامههای کلان توسعه کشور جایگاه ویژهای دارد. دولت سیزدهم بارها بر توسعه این منطقه بهعنوان محور اقتصاد دریامحور تأکید کرده است. توسعه اسکلهها و صنعت شیلات، علاوه بر اشتغالزایی، در تحقق اهداف کلان کشور در زمینه امنیت غذایی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی نقش مهمی ایفا میکند.
افزایش سهم استان سیستان و بلوچستان از صادرات غیرنفتی، ارتقاء زیرساختهای بندری و شیلاتی و گسترش صنایع فراوری آبزیان، از جمله برنامههایی است که در دستور کار دولت قرار گرفته است.
چشمانداز آینده شیلات چابهار
با توجه به ظرفیتهای عظیم در حوزه صید و شیلات، چابهار آیندهای روشن پیشرو دارد. بسیاری از کارشناسان معتقدند اگر سرمایهگذاریهای زیرساختی تداوم یابد و زنجیره ارزش آبزیان از صید تا صادرات بهطور کامل مدیریت شود، این منطقه میتواند به یکی از مراکز اصلی تجارت دریایی و شیلاتی در منطقه تبدیل شود.
همچنین توسعه آموزشهای فنی به صیادان، بهویژه در زمینه صید پایدار، حفظ ذخایر آبزیان و کاهش ضایعات صید، از ضرورتهای جدی است که در چشمانداز توسعه شیلات چابهار باید مورد توجه قرار گیرد.
سخن پایانی
چابهار با بهرهمندی از ۱۱ اسکله فعال و نقش کلیدی در تأمین بیش از ۷۰ درصد تُن ماهیان کشور، نهتنها یک قطب استراتژیک در اقتصاد شیلات ایران محسوب میشود، بلکه قلب تپنده اشتغال و توسعه اقتصادی جنوب شرق کشور است. هرگونه توجه به زیرساختهای این منطقه، به معنای سرمایهگذاری در امنیت غذایی، اشتغال پایدار و اقتصاد ملی خواهد بود. بدون شک چابهار در آیندهای نزدیک، سهم بیشتری از بازارهای منطقهای و جهانی محصولات شیلاتی را از آن خود خواهد کرد.
چگونه لکه شمع را از روی لباسها پاک کنیم؟