«نخل‌برداری اردستان»؛ گردابی از اشک و ایمان در کوچه‌های تاریخ
هیاهوی «یا حسین» در کوچه‌های اردستان
کاشان – ایرنا – در کوچه‌های قدیمی اردستان، وقتی صدای «یا حسین» در فضا طنین می‌افکند، کوچه‌ها و گذرهای شهر گویی جان می‌گیرند. نخل‌برداری، آیینی است که گردابی از اشک و ایمان می‌آفریند و مردان این دیار، تابوتی چوبین را که نمادی از پیکر سیدالشهدا (ع) است، بر دوش می‌کشند. این «نخل»، چهار قرن است که بر دوش ارادت مردمان اردستان سنگینی می‌کند و هر سال پرشورتر از پیش، تکرار می‌شود.
آیینی ۴۰۰ ساله در قلب تاریخ
نخل‌برداری در اردستان قدمتی بیش از ۴۰۰ سال دارد و از قدیمی‌ترین آیین‌های عاشورایی ایران محسوب می‌شود. کارشناسان فرهنگی معتقدند نخل‌برداری، به‌عنوان نماد تشییع پیکر امام حسین (ع) و یارانش، نه‌فقط یک سنت مذهبی، بلکه نشانه‌ای از هویت فرهنگی، تاریخی و اجتماعی مردم این منطقه است.
یکی از پژوهشگران میراث فرهنگی اردستان در گفت‌وگو با ایرنا می‌گوید:
«این آیین، تنها یک حرکت نمادین نیست. نخل، در ذهن و دل مردم اردستان، بخشی از عزاداری عاشوراست و پیوندی عاطفی میان نسل‌های مختلف برقرار می‌کند.»
نخل؛ تابوت یا درخت؟
شاید برای کسانی که آشنایی کمتری با فرهنگ محلی اردستان دارند، واژه «نخل» کمی عجیب باشد. نخل در اینجا نه درخت خرماست و نه ارتباطی با طبیعت استوایی دارد. نخل، سازه‌ای چوبی و بزرگ است که با پارچه‌های مشکی، آیینه، شمشیر، شال‌های سبز و قرمز و علامت‌های فلزی تزئین می‌شود و در مراسم عزاداری محرم بر دوش مردان قرار می‌گیرد.
کارشناسان باور دارند که شباهت ظاهری نخل به تابوت، علت اصلی این نام‌گذاری است. برخی دیگر می‌گویند وجه تسمیه «نخل» به دلیل شباهت سازه چوبی آن به شاخه‌های نخل خرماست که در گذشته برای ساخت این سازه استفاده می‌شد.
روایت شکوه و سنگینی
نخل اردستان با وزنی گاه بیش از یک تُن، توسط ده‌ها مرد نیرومند حمل می‌شود. بالا بردن و حرکت دادن نخل، نیازمند هماهنگی و قدرت بدنی است. مردان اردستان در این لحظات با صدای نوحه‌خوانان، اشک می‌ریزند و زمزمه می‌کنند: «یا حسین!»
یکی از پیرغلامان اردستانی می‌گوید:
«ما از بچگی در مراسم نخل‌برداری شرکت می‌کردیم. حالا که پیر شده‌ام، توان برداشتن نخل را ندارم، اما هنوز وقتی نوحه می‌شنوم، اشکم جاری می‌شود. نخل برای ما حرمت دارد. نماد عشق به حسین (ع) است.»
نخل، شناسنامه فرهنگی اردستان
آیین نخل‌برداری اردستان تنها یک رویداد مذهبی نیست. این مراسم، بخشی از هویت فرهنگی و اجتماعی این شهرستان است و هر سال هزاران گردشگر را برای تماشای شکوه و معنویت آن به اردستان می‌کشاند.
مدیر میراث فرهنگی اردستان معتقد است:
«ثبت نخل‌برداری به‌عنوان میراث معنوی در فهرست آثار ملی، گامی مهم بود. ما باید این آیین را به نسل‌های آینده منتقل کنیم. چرا که نخل، شناسنامه فرهنگی اردستان است.»
نجات 60 نفر از خطر آتش‌سوزی در مهمان‌پذیر
