گفت‌وگوهای ژنو؛ تروئیکا بر تعهد به راه‌حل دیپلماتیک تأکید کرد
چهارمین دور گفت‌وگوهای دیپلماتیک ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام در حاشیه نشست‌های بین‌المللی ژنو برگزار شد. این مذاکرات در شرایطی انجام شد که مسئله هسته‌ای ایران تحت فشارهای سیاسی و تبلیغاتی به بحرانی غیرضروری تبدیل شده بود. طرفین در این دیدار درباره موضوعات مختلف گفت‌وگو کردند و بر ادامه رایزنی‌ها تأکید کردند.
مواضع تروئیکا در گفت‌وگوهای ژنو
وزارت امور خارجه آلمان با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق) اعلام کرد که مدیران سیاسی بریتانیا، فرانسه و آلمان در ژنو با هیأت ایرانی دیدار کردند و در این دیدار بر تعهد خود به یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک تأکید کردند. در این بیانیه آمده است: «ما بر مواضع اصولی خود و تعهدمان به یافتن راه‌حلی دیپلماتیک تأکید کردیم و توافق شد که گفت‌وگوها ادامه یابد.»
این گفت‌وگوها پس از جلسه قبلی در حاشیه مجمع عمومی ملل متحد در نیویورک انجام شد. در این جلسه طرفین بر ادامه مسیر دیپلماسی و کاهش تنش‌ها توافق کردند. تاکنون، سه نشست انجام شده است و دو طرف بر ادامه دیپلماسی تأکید دارند.
دور جدید گفت‌وگوهای هسته‌ای در ژنو
کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌المللی وزارت امور خارجه ایران، در شبکه ایکس نوشت که در حاشیه سفر وزیر امور خارجه به ژنو، دور جدیدی از گفت‌وگوهای سازنده با مدیران سیاسی سه کشور اروپایی برگزار کرده است. در این دیدار، طرفین درباره مسائل هسته‌ای و رفع تحریم‌ها تبادل نظر کردند و بر تعهد خود به یافتن یک راه‌حل دیپلماتیک تأکید کردند.
یکی از محورهای اصلی مذاکرات، رسیدن به چارچوبی مشخص برای ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای بوده است. به گفته اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجه، نحوه برگزاری مذاکرات هسته‌ای در حال بررسی است.
نتیجه مذاکرات هسته‌ای در وین و چالش‌های پیش رو
آخرین دور مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای عضو برجام در وین به دلیل تعلل و رفتارهای متناقض طرف‌های غربی به نتیجه نرسید. در سپتامبر ۲۰۲۲، مذاکرات در آستانه جمع‌بندی بود، اما به دلیل رفتارهای نامناسب طرف‌های غربی، فرصت برای بازگشت به توافق هسته‌ای از دست رفت. این رویکرد نشان‌دهنده عدم اراده واقعی کشورهای غربی برای بازگشت به برجام و عمل به تعهدات خود بود.
مقام‌های ایرانی تأکید دارند که بدعهدی غرب باعث افزایش بی‌اعتمادی شده و ایران نمی‌تواند تنها طرفی باشد که هزینه عدم اجرای تعهدات را بپردازد. در حالی که طرف‌های اروپایی ایران را به از دست دادن فرصت احیای برجام متهم می‌کنند، مقامات ایرانی این اتهامات را رد کرده و بر لزوم اجرای تعهدات طرف‌های غربی تأکید دارند.
دور جدید گفت‌وگوها؛ چشم‌انداز دیپلماسی هسته‌ای
سخنگوی ارشد نخست‌وزیر انگلیس در امور خارجی پیش‌تر گفته بود: «ایران در دو نوبت، توافقی را که می‌توانست این کشور را به تعهدات برجامی بازگرداند، نپذیرفت.» به گفته او، در حال حاضر چشم‌انداز روشنی برای شروع مذاکرات جدید وجود ندارد. وی همچنین مدعی شد که تشدید برنامه هسته‌ای ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌المللی است.
این در حالی است که برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران از ابتدا تحت تأثیر فشارهای آمریکا و رژیم صهیونیستی به یک بحران غیرضروری تبدیل شد. کشورهای غربی با امنیتی‌سازی این موضوع، سعی در اعمال تحریم‌ها و حتی اقدام نظامی علیه ایران داشتند. برجام، به‌عنوان یک ابتکار موفق چندجانبه، توانست این بحران را مدیریت کند، اما به‌دلیل رویکردهای نسنجیده غرب و اقدامات یکجانبه آمریکا، با چالش‌های جدی مواجه شد.
بی‌اعتمادی به رویکردهای غرب
در حال حاضر، غرب تلاش می‌کند تا بدعهدی و بی‌عملی خود را از طریق مقصرنمایی گام‌های جبرانی ایران توجیه کند. غرب بر رویکردهای نسنجیده خود تأکید می‌کند و در صورت نیاز، مکانیسم ماشه را فعال خواهد کرد. اما روسیه به‌عنوان یکی از کشورهای عضو برجام معتقد است که کشورهای اروپایی به دلیل بی‌توجهی به الزامات قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد، صلاحیت استناد به این سازوکار را ندارند.
نقش روسیه در دیپلماسی هسته‌ای
«ماریا زاخارووا»، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، در اظهاراتی تأکید کرد که مکانیسم ماشه برای شرایطی طراحی نشده که واشنگتن ناقض توافق باشد. او معتقد است که تا زمانی که وضعیت اقدامات غیرقانونی آمریکا حل‌وفصل نشود، استناد به این سازوکار فاقد وجاهت است.
نتیجه‌گیری و چشم‌انداز دیپلماسی هسته‌ای
اگر طرف‌های غربی به‌جای ادامه سیاسی‌کاری، مسیر تعامل و تنش‌زدایی را در پیش بگیرند و در نشست آتی شورای حکام، از تصمیمات شتاب‌زده پرهیز کنند، می‌توان به پیشرفت دیپلماسی و دستیابی به یک توافق پایدار امیدوار بود. در غیر این صورت، روند مذاکرات می‌تواند به بن‌بست برسد و بحران‌های جدیدی را ایجاد کند.
