نیوزویک: روسیه نگران فرجام تنش میان ایران و آمریکا است
روسیه، ایران و آمریکا؛ بازی پیچیده دیپلماسی در خاورمیانه
تحولات اخیر در روابط روسیه، ایران و آمریکا نشان می‌دهد که مسکو به‌دقت در حال بررسی تأثیر بازگشت ترامپ بر معادلات منطقه‌ای است. دیدار وزرای خارجه روسیه و آمریکا در ریاض و تماس تلفنی ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ، حاکی از تمایل دو طرف به تنظیم مجدد روابط دوجانبه است. اما سؤال اصلی اینجاست که آیا این نزدیکی می‌تواند بر روابط استراتژیک روسیه و ایران تأثیر بگذارد؟
۱. روسیه در نقطه تعادل میان ایران و آمریکا
روسیه در سالهای اخیر روابط نزدیکی با ایران برقرار کرده و حتی معاهده ۲۰ سالهای را در دی‌ماه ۱۴۰۲ (ژانویه ۲۰۲۴) امضا کرده است. این توافق، اگرچه نشان‌دهنده تعهد دو طرف به همکاری‌های بلندمدت است، اما فاقد تضمین‌های امنیتی متقابل بوده و بیشتر بر همکاری‌های اقتصادی و استراتژیک تأکید دارد.
از سوی دیگر، ترامپ که در گذشته سیاست «فشار حداکثری» علیه ایران را در پیش گرفته بود، اکنون به دنبال یافتن راهی برای جلوگیری از ورود آمریکا به درگیری‌های جدید است. با این حال، بازگشت احتمالی او به کاخ سفید، برای روسیه نوعی عدم اطمینان ایجاد کرده است؛ زیرا مشخص نیست که سیاست‌هایش در قبال ایران و توافق هسته‌ای چه تغییری خواهد کرد.
۲. نقش ایران در استراتژی جدید مسکو
تحلیلگران معتقدند که روسیه به دنبال کاهش تنش‌های منطقه‌ای است تا از گرفتار شدن در یک جنگ گسترده‌تر جلوگیری کند. در همین راستا، مسکو ممکن است ایران را به سمت دیپلماسی سوق دهد. این مسئله به‌ویژه در شرایطی که تنش میان ایران و اسرائیل به بالاترین سطح خود رسیده، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
در سه سال گذشته، روابط نظامی ایران و روسیه تقویت شده است؛ از جمله همکاری در زمینه پهپادهای شاهد و احتمال خرید جنگنده‌های سوخو-۳۵ توسط ایران. این همکاری‌ها، در کنار روابط نزدیک‌تر روسیه با چین و هند، می‌تواند جایگاه تهران را در معادلات ژئوپلیتیکی ارتقا دهد.
۳. آینده مذاکرات هسته‌ای و نقش روسیه
یکی از احتمالات مطرح‌شده این است که نزدیکی مجدد ترامپ و پوتین می‌تواند زمینه را برای احیای مذاکرات هسته‌ای ایران فراهم کند. اگر روسیه و آمریکا بتوانند به توافقی بر سر جنگ اوکراین دست یابند، ممکن است همکاری‌های استراتژیک آن‌ها در سایر حوزه‌ها نیز گسترش یابد.
در این میان، مسکو تلاش دارد نقش میانجی را ایفا کند، اما همچنان نگران سیاست‌های غیرقابل پیش‌بینی ترامپ است. هرچند که رئیس‌جمهور آمریکا از ایران به عنوان تهدیدی برای امنیت بین‌المللی نام می‌برد، اما تا کنون مدرکی برای این ادعا ارائه نکرده است.
۴. آیا یک نظم جهانی جدید در حال شکل‌گیری است؟
برخی تحلیلگران بر این باورند که یک «جنبش غیرمتعهد جدید» در حال ظهور است که شامل کشورهایی مانند روسیه، ایران، چین و هند خواهد بود. این کشورها که در سالهای اخیر روابط اقتصادی و استراتژیک خود را گسترش داده‌اند، ممکن است در آینده نزدیک به قطب جدیدی در سیاست بین‌الملل تبدیل شوند.
نتیجه‌گیری
روسیه در تلاش است تا توازن را در روابط خود با ایران و آمریکا حفظ کند، اما این کار ساده‌ای نخواهد بود. هرگونه تغییر در سیاست‌های ترامپ، می‌تواند پیامدهای بزرگی برای معادلات خاورمیانه داشته باشد. در این میان، ایران نیز باید با دقت مسیر خود را در این بازی پیچیده دیپلماتیک تعیین کند تا از فرصت‌های پیش‌رو به بهترین شکل استفاده کند.
