حوادث کوهستان؛ نقطه تاریک کوهنوردی در سال ۱۴۰۳ | رشد ورزش و افزایش خطرات
تهران – ایرنا | رئیس فدراسیون کوهنوردی با ابراز نگرانی نسبت به افزایش حوادث کوهستان در سال ۱۴۰۳، آن را یکی از نقاط تاریک این ورزش در سال جاری توصیف کرد. او در سخنانی صریح، رشد روزافزون کوهنوردی را همزمان با افزایش مخاطرات جانی دانست و خواستار اقدامات مؤثر برای کاهش این روند شد.
نگاهی به وضعیت کوهنوردی در ایران
کوهنوردی در ایران از جمله ورزش‌هایی است که در چند سال اخیر با استقبال چشمگیر علاقه‌مندان به طبیعت، هیجان و سلامتی همراه شده است. به‌ویژه پس از همه‌گیری کرونا، گرایش به فضاهای باز و بکر طبیعی باعث رشد چشمگیر تعداد کوهنوردان آماتور و حرفه‌ای در سراسر کشور شد.
ایران با برخورداری از رشته‌کوه‌های متعدد همچون البرز، زاگرس و سبلان، بهشت کوهنوردی محسوب می‌شود. با این حال، کمبود آموزش اصولی، عدم رعایت استانداردهای ایمنی و توسعه بی‌برنامه در حوزه گردشگری کوهستانی، موجب بروز حوادثی شده که جان بسیاری از طبیعت‌دوستان را گرفته است.
افزایش حوادث کوهستان؛ زنگ خطری جدی
رئیس فدراسیون کوهنوردی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا ضمن ابراز تأسف از روند صعودی حوادث در ارتفاعات کشور گفت:
«نقطه تاریک کوهنوردی در سال ۱۴۰۳ حوادث کوهستان بود. متأسفانه هرچقدر این ورزش در حال گسترش است، تعداد حوادث نیز افزایش می‌یابد. این موضوع نگران‌کننده است و نیاز به فرهنگ‌سازی، آموزش و آمادگی بیشتر دارد.»
وی افزود:
«ما در تلاش هستیم که با برگزاری دوره‌های آموزشی، همکاری با نهادهای امداد و نجات و اطلاع‌رسانی مستمر، از شدت این حوادث بکاهیم. اما بدون همکاری کوهنوردان، باشگاه‌ها و عموم مردم این هدف محقق نمی‌شود.»
عوامل مؤثر در افزایش حوادث کوهنوردی
بررسی گزارش‌ها و آمارهای غیررسمی نشان می‌دهد که مهم‌ترین عوامل در بروز حوادث کوهستانی در ایران عبارتند از:
| عامل | توضیح |
|---|---|
| نبود آموزش کافی | بسیاری از کوهنوردان آماتور بدون شناخت از مسیر، آب‌وهوا و اصول کوهنوردی وارد ارتفاعات می‌شوند. |
| عدم رعایت نکات ایمنی | نبود تجهیزات استاندارد، بی‌توجهی به اصول ایمنی و نداشتن راهنمای حرفه‌ای از عوامل مؤثرند. |
| تغییرات اقلیمی و ناگهانی آب‌وهوا | تغییرات پیش‌بینی‌نشده آب‌وهوایی در ارتفاعات، بسیاری از کوهنوردان را غافلگیر می‌کند. |
| عدم هماهنگی با فدراسیون یا نهادهای مربوطه | صعودهای خودسرانه و بدون هماهنگی، امدادرسانی در شرایط اضطراری را دشوار می‌کند. |
| افزایش کوهنوردان تفریحی | رشد صعودهای خانوادگی و گروه‌های بدون تجربه باعث افزایش آسیب‌ها شده است. |
تجربه‌هایی تلخ در ارتفاعات
در سال ۱۴۰۳ چندین حادثه تلخ کوهستانی رخ داد که جان تعدادی از کوهنوردان را گرفت. یکی از این موارد مربوط به حادثه در ارتفاعات توچال بود که در آن، سه کوهنورد بر اثر کولاک شدید مفقود شدند. همچنین حادثه سقوط از ارتفاع در اشترانکوه و دارآباد نیز بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت.
گزارش میدانی از یکی از حادثه‌دیدگان:
«ما گروهی ۶ نفره بودیم که تصمیم گرفتیم یک صعود آخر هفته داشته باشیم. هواشناسی را چک نکرده بودیم. در میانه مسیر کولاک شدیدی گرفت و یکی از اعضا از مسیر اصلی منحرف شد و سقوط کرد. تا رسیدن نیروهای امداد، چند ساعت در شرایط سخت گیر افتاده بودیم.»
نقش آموزش و باشگاه‌های تخصصی در کاهش حوادث
رئیس فدراسیون کوهنوردی تأکید کرد:
«ما نیازمند نهادینه‌سازی فرهنگ آموزش پیش از صعود هستیم. کوهنوردی فقط پیاده‌روی در کوه نیست؛ این ورزش اصول و قواعدی دارد که بدون آموزش نمی‌توان از آن لذت برد. همچنین باشگاه‌های کوهنوردی موظف‌اند دوره‌های اصولی برگزار کرده و صعودهای ایمن برنامه‌ریزی کنند.»
او همچنین از تلاش‌های فدراسیون برای تدوین طرح‌هایی جهت آموزش عمومی و ارتقاء دانش کوهنوردان خبر داد:
-
راه‌اندازی سامانه هشدار آب‌وهوایی برای کوهنوردان
-
همکاری با سازمان هلال‌احمر برای امداد سریع‌تر
-
معرفی مسیرهای ایمن و استانداردسازی تابلوهای راهنما
-
حمایت از آموزش مربیان رسمی در سراسر کشور
چالش‌های محیط‌زیستی در کوهنوردی
یکی دیگر از نگرانی‌ها، آسیب‌هایی است که در اثر حضور بی‌برنامه کوهنوردان به محیط‌زیست وارد می‌شود. رئیس فدراسیون در این باره گفت:
«ما از همه کوهنوردان می‌خواهیم با طبیعت مهربان باشند. رهاسازی زباله، آسیب به پوشش گیاهی و برهم زدن زیستگاه‌ها قابل قبول نیست. فدراسیون در کنار وظیفه ورزشی، مسئولیت اخلاقی و زیست‌محیطی نیز دارد.»
بررسی عملکرد فدراسیون در سال ۱۴۰۳
با وجود چالش‌ها، فدراسیون کوهنوردی اقدامات قابل‌توجهی برای بهبود شرایط انجام داده که از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
| اقدام | توضیح |
|---|---|
| برگزاری بیش از ۲۰۰ دوره آموزشی | در سطوح مختلف از آماتور تا پیشرفته در سراسر کشور |
| تدوین و انتشار دستورالعمل صعودهای ایمن | برای عموم کوهنوردان و باشگاه‌ها |
| اعزام مربیان خبره به استان‌ها | برای آموزش حضوری و شناسایی استعدادها |
| پیگیری استانداردسازی تجهیزات کوهنوردی | با همکاری وزارت ورزش و جوانان |
| گسترش پایگاه‌های امداد کوهستان | در همکاری با جمعیت هلال‌احمر |
پیشنهادها برای بهبود وضعیت
برای کاهش حوادث کوهستانی، راهکارهای متعددی می‌توان ارائه کرد:
-
آموزش عمومی و رسانه‌ای در مورد خطرات کوهنوردی
-
ایجاد سامانه پیامکی هشدارهای هواشناسی برای کوهنوردان
-
الزام به ثبت صعود و دریافت مجوز از مراجع مربوطه
-
تشویق گروه‌های کوهنوردی به داشتن راهنمای حرفه‌ای
-
فرهنگ‌سازی برای حفظ محیط‌زیست کوهستان
سوالات متداول درباره کوهنوردی و حوادث کوهستان
۱. چرا حوادث کوهستانی در ایران در حال افزایش است؟
عوامل مختلفی از جمله ناآگاهی، کم‌توجهی به تجهیزات و نبود آموزش نقش دارند. همچنین رشد سریع علاقه‌مندان بدون آموزش‌های لازم، این روند را تشدید کرده است.
۲. آیا فدراسیون کوهنوردی برای کاهش حوادث برنامه‌ای دارد؟
بله. برنامه‌های آموزشی، همکاری با امداد، استانداردسازی مسیرها و راه‌اندازی سامانه‌های هشدار از جمله اقدامات فدراسیون است.
۳. آیا کوهنوردی برای همه گروه‌های سنی مناسب است؟
بله، اما هر رده سنی باید با توجه به توان جسمی، زیر نظر مربی و با رعایت اصول ایمنی فعالیت کند.
۴. آیا نیاز به مجوز برای صعود به ارتفاعات خاص وجود دارد؟
برای برخی مسیرهای خاص و در فصول خاص، نیاز به اطلاع‌رسانی و گاه دریافت مجوز است. ثبت صعود در باشگاه‌ها نیز توصیه می‌شود.
۵. مهم‌ترین وسیله ایمنی در کوهنوردی چیست؟
تجهیزات استاندارد شامل کفش کوهنوردی، لباس مناسب فصل، نقشه، جی‌پی‌اس، چراغ پیشانی، آب و غذا، کمک‌های اولیه و تلفن همراه شارژ شده از موارد ضروری هستند.
جمع‌بندی
در سال ۱۴۰۳، کوهنوردی در ایران با رشد چشم‌گیری مواجه شد اما در کنار آن، افزایش حوادث کوهستان نیز زنگ خطری جدی برای این ورزش است. سخنان رئیس فدراسیون کوهنوردی نشان می‌دهد که ادامه این مسیر بدون آموزش، اطلاع‌رسانی و همکاری عمومی ممکن نیست.
این ورزش اگرچه جذاب، مهیج و سلامتی‌بخش است، اما در دل خود خطرات جدی دارد که نباید نادیده گرفته شوند. با توجه به ظرفیت‌های کوهستانی کشور، می‌توان با آموزش، برنامه‌ریزی و فرهنگ‌سازی، کوهنوردی را به فعالیتی ایمن و لذت‌بخش تبدیل کرد.
