🌪️ خسارت ۲۹ هزار میلیارد ریالی سرمازدگی و توفان به باغات یزد
استان یزد، با وجود قرار گرفتن در یکی از خشک‌ترین مناطق ایران، سال‌هاست که با تلاش کشاورزان پرتلاش خود توانسته سهمی از تولیدات باغی و زراعی کشور داشته باشد. اما در روزهای پایانی اسفندماه ۱۴۰۳ و فروردین ۱۴۰۴، توفان و سرمازدگی شدید، ضربه‌ای سنگین به باغات این استان وارد کرد. طبق اعلام رسمی عباس حاجی حسینی، مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد، این حادثه طبیعی بیش از ۲۹ هزار میلیارد ریال خسارت به ۱۸ هزار و ۵۰۰ هکتار از اراضی باغی استان وارد کرده است.
🌬️ جزئیات خسارت: چه مناطقی آسیب دیدند؟
بر اساس گزارش میدانی، توفان و سرمای بهاره باغات شهرستان‌های ابرکوه، هرات و مروست، بهاباد، تفت و مهریز را درگیر کرد. سطح خسارات بسته به نوع اقلیم، ارتفاع، نوع محصول و زمان گلدهی بین ۲۰ تا ۶۰ درصد برآورد شده است.
📊 جدول خسارات سرمازدگی بر حسب شهرستان
| شهرستان | سطح خسارت‌دیده (هکتار) | میزان خسارت (درصدی) | نوع خسارت |
|---|---|---|---|
| ابرکوه | ۴,۵۰۰ | ۴۰٪ | سرمازدگی + توفان |
| مهریز | ۳,۸۰۰ | ۳۰٪ | سرمازدگی |
| تفت | ۳,۲۰۰ | ۶۰٪ | توفان شدید |
| بهاباد | ۲,۵۰۰ | ۲۰٪ | سرمازدگی |
| هرات و مروست | ۴,۵۰۰ | ۵۰٪ | توفان + یخبندان |
🥶 علل اصلی سرمازدگی و توفان در یزد
یکی از دلایل عمده وقوع چنین خساراتی، تغییرات اقلیمی و جابه‌جایی الگوهای آب‌وهوایی است. در استان‌هایی مانند یزد، که پیش از این سرمای دیرهنگام کمتر تجربه می‌شد، حالا شاهد یخبندان در اواخر فروردین هستیم. به گفته حاجی حسینی:
«سرمای دیررس بهاره و نوسانات شدید دمایی در فاصله اسفند تا فروردین، عامل اصلی این بحران بوده‌اند.»
🌳 محصول پسته؛ قربانی اصلی سرما
یزد یکی از قطب‌های مهم تولید پسته کشور است. از ۸۰ هزار هکتار اراضی باغی استان، بیش از ۶۰ هزار هکتار به کشت پسته اختصاص دارد. سرمازدگی اخیر باعث شد بخش زیادی از شکوفه‌های پسته، که در حال گرده‌افشانی بودند، از بین بروند. این امر می‌تواند تولید پسته استان را تا ۶۰ درصد کاهش دهد.
💡 چرا تنها نیمی از باغات بیمه بودند؟
در میان تمامی نگرانی‌ها، مسئله‌ای که بار دیگر توجه‌ها را جلب کرد، موضوع بیمه کشاورزی بود. حاجی حسینی اظهار داشت که تنها ۵۰ درصد باغات پسته یزد بیمه هستند و باقی باغداران، به دلایلی مانند نرخ بالای حق بیمه، نبود اعتماد به سیستم ارزیابی خسارت، یا ناآگاهی، اقدام به بیمه نکرده‌اند.
⚠️ پیامدهای اقتصادی و اجتماعی سرمازدگی
خسارت ۲۹ هزار میلیارد ریالی صرفاً یک عدد نیست، بلکه:
-
🧑🌾 صدها کشاورز را دچار بحران مالی کرده است.
-
🧺 بازار داخلی را با کاهش عرضه محصولات باغی مواجه خواهد کرد.
-
📉 صادرات پسته استان را به‌طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.
-
🏦 حجم مطالبات وام‌های کشاورزی را افزایش خواهد داد.
-
📈 نرخ بیمه و هزینه‌های تولید سال آینده را افزایش می‌دهد.
🛠️ راهکارهای مقابله با سرمازدگی در بلندمدت
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی یزد بر لزوم تدوین برنامه‌های بلندمدت برای مقابله با این بحران‌ها تأکید کرد. برخی از این راهکارها عبارتند از:
-
توسعه بیمه محصولات کشاورزی با حمایت دولت.
-
تجهیز باغات به سامانه‌های ضدسرما مانند بخاری باغی، آبیاری تحت فشار و بادزن حرارتی.
-
تغییر زمان کشت و انتخاب ارقام دیرگل.
-
ایجاد سامانه پیش‌آگاهی اقلیمی برای هشدار زودهنگام.
-
آموزش کشاورزان برای مدیریت ریسک.
📚 مقایسه با سال‌های گذشته
بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی سه سال گذشته، استان یزد به طور متوسط هر ساله بین ۱۵ تا ۲۰ هزار میلیارد ریال خسارت ناشی از سرمازدگی، تگرگ یا خشکسالی تجربه کرده است. اما سرمازدگی امسال از نظر میزان خسارت و گستردگی جغرافیایی بی‌سابقه بوده است.
🏛️ نقش دولت در حمایت از کشاورزان آسیب‌دیده
دولت می‌تواند با اقدامات زیر بخشی از فشار را از دوش کشاورزان بردارد:
-
تخصیص کمک بلاعوض یا وام کم‌بهره برای احیای باغات.
-
افزایش یارانه بیمه کشاورزی.
-
ایجاد صندوق جبران خسارت اقلیمی در استان‌های خشک.
-
همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای تولید ارقام مقاوم به سرما.
❓ سوالات متداول درباره خسارت سرمازدگی در یزد
۱. بیشترین خسارت در کدام محصول بوده است؟
بیشترین خسارت مربوط به پسته بوده که حدود ۶۰ درصد آن در برخی مناطق آسیب دیده است.
۲. آیا همه باغداران خسارت‌دیده بیمه داشتند؟
خیر، تنها ۵۰ درصد باغات پسته در برابر حوادث بیمه شده بودند.
۳. آیا امکان جبران این خسارت‌ها وجود دارد؟
بخشی از خسارات می‌تواند با حمایت‌های دولتی جبران شود، اما احیای کامل باغات به زمان و هزینه بالا نیاز دارد.
۴. راهکار سریع برای کاهش آسیب‌های آینده چیست؟
بیمه همه باغات، استفاده از فناوری ضدسرما، و هشداردهی سریع هواشناسی از مهم‌ترین راهکارهای کوتاه‌مدت هستند.
📝 نتیجه‌گیری: نیاز فوری به تحول در مدیریت کشاورزی
سرمازدگی اخیر در یزد، هشداری جدی برای تمام استان‌های کشاورزی کشور است. بحران اقلیمی تنها یک اتفاق نیست، بلکه روندی رو به گسترش است که می‌تواند امنیت غذایی، معیشت روستاییان و صادرات غیرنفتی را تهدید کند. تنها با برنامه‌ریزی علمی، همکاری دولت، نهادهای بیمه و کشاورزان می‌توان از تبدیل شدن این وقایع به فاجعه‌ای ملی جلوگیری کرد.
