عابران پیاده قربانی طراحی اشتباه پل‌های عابر در مازندران
آمار نگران‌کننده تصادفات درون‌شهری مازندران
طبق گزارش رسمی سازمان پزشکی قانونی مازندران، بیش از ۵۲ درصد مرگ‌ومیرهای ناشی از تصادفات درون‌شهری این استان مربوط به عابران پیاده و افراد بالای ۶۰ سال است. این آمار زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بدانیم اکثر این حوادث در نزدیکی پل‌های عابر پیاده غیراستاندارد رخ داده‌اند؛ یعنی درست در جایی که باید جان افراد را نجات دهند، به محلی برای مرگ تدریجی شهروندان تبدیل شده‌اند.
تقصیر بر گردن کیست؟ قانون به نفع کیست؟
بر اساس قوانین موجود، در صورتی که عابر پیاده در محدوده مجاز پل عابر از خیابان عبور کند و دچار سانحه شود، مقصر خود او شناخته می‌شود. این بدان معناست که راننده خودرو و شرکت بیمه هیچ‌گونه مسئولیتی در قبال خسارات وارده نخواهند داشت.
در چنین شرایطی، سالمندان، بیماران، زنان باردار و افرادی که توانایی جسمی عبور از پل را ندارند، در معرض خطر جدی قرار می‌گیرند؛ اما قانون همچنان آن‌ها را مقصر می‌داند، نه طراح شهری یا شهرداری که نتوانسته پل ایمن و کاربردی بسازد.
چرا عابران پیاده از پل استفاده نمی‌کنند؟
پل‌هایی که خود مانع عبورند
-
نبود آسانسور یا رمپ برای سالمندان و معلولان
-
پله‌های بلند و ناایمن
-
روشنایی ضعیف در شب
-
فاصله زیاد از نقاط پرتردد عابرین
-
عدم رسیدگی و نگهداری مناسب
این موارد موجب می‌شوند حتی افراد سالم هم تمایل به استفاده از پل نداشته باشند. پل‌هایی که قرار بود تسهیل‌گر باشند، حالا به یک معضل شهری تبدیل شده‌اند.
نبود آموزش‌های لازم برای عبور ایمن
در کنار مشکلات زیرساختی، نبود آموزش‌های عمومی درباره قوانین عبور و مرور و فرهنگ‌سازی نیز بر شدت بحران افزوده است. در بسیاری از مدارس و مراکز اجتماعی، برنامه‌ای برای آموزش عابران پیاده، به‌ویژه سالمندان و کودکان وجود ندارد. این خلأ آموزشی باعث می‌شود افراد ندانند که عبور از خیابان در کنار پل، می‌تواند مرگبار و حتی از نظر قانونی به ضرر آن‌ها باشد.
نقش مدیریت شهری و شهرداری‌ها در بحران پل‌های عابر
شهرداری‌ها به‌عنوان مسئولان اصلی توسعه شهری، در قبال ساخت، طراحی و نگهداری پل‌های عابر پیاده مسئول مستقیم هستند. متأسفانه در بسیاری از مناطق شهری مازندران:
-
مطالعات مکان‌یابی برای نصب پل‌ها به‌درستی انجام نمی‌شود.
-
نیازسنجی از گروه‌های خاص مانند سالمندان، معلولان و کودکان نادیده گرفته می‌شود.
-
نگهداری و تعمیرات دوره‌ای انجام نمی‌شود و پل‌ها در وضعیت فرسوده رها می‌شوند.
بسیاری از کارشناسان شهری معتقدند که بودجه صرف‌شده برای ساخت این پل‌ها، در صورت اجرای استانداردهای جهانی، می‌توانست به جای مرگ، جان انسان‌ها را نجات دهد.
نگاهی به قوانین و مسئولیت‌ها در تصادفات عابران پیاده
قانون چه می‌گوید؟
مطابق ماده ۲۱۵ آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، در صورت وجود پل عابر پیاده یا خط‌کشی مخصوص عبور عابر، عبور افراد از مکان‌های دیگر ممنوع است و اگر تصادفی در چنین شرایطی رخ دهد، مسئولیت با عابر پیاده خواهد بود.
این قانون، در حالی که ممکن است برای حفظ نظم ترافیکی لازم باشد، در واقع بدون توجه به شرایط جسمی و محیطی عابر نوشته شده و در بسیاری از موارد، از عدالت و منطق دور است.
واکنش‌ها و نظرات کارشناسان
پل‌های غیراستاندارد، نتیجه نبود طراحی انسانی
مهندس “رضا گودرزی”، کارشناس برنامه‌ریزی شهری، در گفت‌وگویی اظهار کرد:
«مشکل اصلی در طراحی پل‌های عابر پیاده در ایران، نبود نگاه انسان‌محور است. ما بیشتر به ساختار فلزی پل نگاه می‌کنیم، نه به کسی که باید از آن عبور کند. سالمند، کودک، فرد معلول یا حتی خانمی با کالسکه چطور باید از پله‌های بلند بدون آسانسور عبور کند؟»
قوانین باید بازنگری شوند
دکتر “شریفی”، حقوقدان و استاد دانشگاه، معتقد است:
«قوانین باید بازنگری شوند. نباید جان انسان‌ها را فدای مقررات خشک کرد. وقتی خود دولت یا شهرداری شرایط ایمنی را تأمین نکرده، چگونه می‌توان فرد سالخورده را مقصر شناخت؟ این عدالت نیست.»
راهکارها و پیشنهادها برای کاهش تلفات عابران پیاده
برای مقابله با بحران فعلی، راهکارهایی عملی و فوری پیشنهاد می‌شود:
۱. استانداردسازی پل‌های موجود
پل‌های فعلی باید ارزیابی ایمنی شوند و در صورت نیاز، با آسانسور یا رمپ مجهز شوند. همچنین نصب دوربین، نورپردازی مناسب و رسیدگی دوره‌ای ضروری است.
۲. آموزش و فرهنگ‌سازی
با همکاری آموزش‌وپرورش، رسانه‌ها و شهرداری‌ها باید برنامه‌های آموزشی برای عابران پیاده اجرا شود تا مردم با قوانین عبور آشنا شوند.
۳. اصلاح قوانین
باید ماده‌های قانونی مرتبط با عابرین پیاده بازنگری شود تا افراد آسیب‌پذیر مانند سالمندان در صورت حادثه، قربانی قوانین غیرمنعطف نباشند.
۴. مکان‌یابی صحیح برای پل‌های جدید
هر پل عابر باید براساس تراکم جمعیت، نزدیکی به مراکز خدماتی و قابلیت دسترسی آسان طراحی و نصب شود، نه صرفاً براساس فضای خالی خیابان.
آیا فناوری می‌تواند ناجی جان عابران پیاده باشد؟
در بسیاری از کشورهای پیشرفته، استفاده از فناوری در حفظ جان عابران پیاده نتایج درخشانی داشته است. به‌عنوان مثال:
-
پل‌های هوشمند با سنسور حرکت
-
دکمه‌های چراغ‌دار هشدار عبور
-
تابلوهای دیجیتال اطلاع‌رسانی
-
پل‌های مکانیزه با پله‌برقی یا آسانسور
ایران و به‌ویژه استان‌هایی چون مازندران نیز می‌توانند از این فناوری‌ها بهره ببرند، البته به شرطی که اولویت با جان انسان‌ها باشد، نه صرفاً آمارسازی و پروژه‌سازی.
نتیجه‌گیری؛ پل‌هایی که باید نجات‌بخش باشند، جان می‌گیرند
آمارهای نگران‌کننده نشان می‌دهد که اگر فکری به حال وضعیت ناایمن پل‌های عابر پیاده در شهرهای مازندران نشود، این سازه‌ها به قاتلان خاموش در سطح شهر تبدیل خواهند شد.
قانون‌گذاران، شهرداری‌ها و مسئولان باید به‌جای سرزنش عابران پیاده، نقش خود را در بروز این بحران بپذیرند و هرچه سریع‌تر برای ایمن‌سازی محیط شهری اقدام کنند. تا آن زمان، جان سالمندان، بیماران و حتی کودکان، هر روز در حوالی این پل‌ها در خطر است.
سوالات متداول
آیا استفاده نکردن از پل عابر پیاده باعث مقصر شناخته شدن عابر در تصادف می‌شود؟
بله. بر اساس قانون، اگر عابر پیاده در محدوده‌ای که پل عابر وجود دارد، از خیابان عبور کند، مقصر شناخته می‌شود.
چرا بسیاری از عابران از پل استفاده نمی‌کنند؟
به‌دلیل طراحی غیراستاندارد، نبود آسانسور، نور نامناسب، پله‌های بلند و مکان‌یابی نامناسب، استفاده از این پل‌ها دشوار است.
چه راهکارهایی برای کاهش مرگ عابران پیاده وجود دارد؟
استانداردسازی پل‌ها، آموزش عمومی، بازنگری در قوانین و استفاده از فناوری‌های نوین، از جمله راهکارهای مؤثر هستند.
چه سازمان‌هایی مسئول رسیدگی به وضعیت پل‌های عابر هستند؟
شهرداری‌ها، سازمان حمل‌ونقل و ترافیک شهری و وزارت راه و شهرسازی از جمله نهادهای مسئول هستند.
منبع: مجله خبری نو
