اقتصاد فضایی در ایران: بررسی نقش داده‌های ماهواره‌ای و آنچه باید بدانیم
به گزارش مجله خبری نو به نقل از خبرنگار مهر، پیمان نیک‌پی، سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای پژوهشگاه فضایی ایران، با اشاره به نقش دانشگاه‌ها در تأمین نیروی انسانی متخصص گفت: بخش قابل توجهی از فعالیت‌های این پژوهشگاه و توسعه ماهواره‌ها به دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی وابسته است. همکاری نزدیک با دانشگاه‌ها، به ویژه در رشته‌های مرتبط با حوزه ماهواره، فرایند تأمین نیروی انسانی و پیشبرد پروژه‌های فضایی را آسان‌تر می‌کند.
وی با تأکید بر اهمیت ورود دانشجویان به صنعت فضایی کشور اعلام کرد: آموزش و آماده‌سازی دانشجویان اگرچه زمان‌بر و هزینه‌بر است، اما برای پژوهشگاه و صنعت فضایی کشور یک سرمایه‌گذاری ضروری و ارزشمند محسوب می‌شود. دانشجویانی که از دانشگاه به تیم‌های فضایی ملحق می‌شوند، با آموزش حداقلی می‌توانند بخش زیادی از کارهای عملیاتی را انجام دهند که این امر به کاهش هزینه و زمان اجرای پروژه‌ها منجر می‌شود.
نیک‌پی درباره همکاری‌های تحقیقاتی با دانشگاه‌ها افزود: پژوهشگاه فضایی با دانشگاه‌های متعددی همکاری دارد و پایان‌نامه‌ها و طرح‌های پژوهشی دانشجویان به عنوان پروژه‌های تحقیقاتی مستقل یا سفارشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. نتایج این تحقیقات پس از بررسی، برای توسعه فناوری‌های ماهواره‌ای و پروژه‌های عملیاتی به کار گرفته می‌شود و به بلوغ فناوری و توانمندسازی پژوهشگاه کمک می‌کند.
استفاده کاربردی از پایان‌نامه‌ها برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان
این کارشناس پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به چالش مهاجرت نیروهای متخصص، بهره‌برداری عملی از پایان‌نامه‌های دانشجویی را یک راهکار کلیدی دانست و گفت: یکی از چالش‌های جدی صنعت فضایی، مهاجرت نیروهای متخصصی است که سال‌ها روی پروژه‌های واقعی کار کرده‌اند. زمانی که این افراد فرصت استفاده از دانش خود را نداشته باشند، به خارج از کشور مهاجرت می‌کنند و تجربه آن‌ها در اختیار دیگران قرار می‌گیرد.
به گفته نیک‌پی، پژوهشگاه فضایی برای مقابله با این معضل، از تحقیقات و پایان‌نامه‌های دانشگاهی در پروژه‌های واقعی خود استفاده می‌کند. در این راستا، یک درخت دانش و فناوری شامل پروژه‌های جاری و تکنولوژی‌های مورد نیاز آینده ایجاد شده که در اختیار دانشگاه‌ها قرار می‌گیرد تا دانشجویان بتوانند روی آن‌ها کار کنند. وی افزود: این رویکرد موجب می‌شود تحقیقات دانشجویان در مسیری عملی قرار گیرد، انگیزه آن‌ها حفظ شود و از خروج نیروهای متخصص از کشور جلوگیری گردد.
توصیه به دانشجویان هوافضا: مهارت‌محوری کلید موفقیت است
این پژوهشگر فضایی به دانشجویان تازه‌وارد رشته‌های هوافضا در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد توصیه کرد: علاوه بر تمرکز بر دروس تئوری، از همان ابتدا به دنبال کسب مهارت‌های عملی باشید. شرکت در تیم‌های تخصصی دانشگاهی، همکاری با اساتید باتجربه و حضور در پروژه‌های عملی، تجربه‌های ارزشمندی را برای شما فراهم می‌کند. به گفته او، این فعالیت‌ها انگیزه دانشجویان را افزایش می‌دهد و زمینه کسب تجربه، درآمد و تعامل با شرکت‌های دانش‌بنیان را فراهم می‌سازد.
اقتصاد فناوری فضایی: بهره‌برداری از داده‌های ماهواره‌ای
نیک‌پی در توضیح مفهوم اقتصاد فناوری فضایی گفت: این مفهوم به معنای استفاده عملی و تجاری از داده‌ها و خدمات فضایی است. به عنوان مثال، داده‌های ماهواره‌ای در حوزه‌های پایش اقلیم، مدیریت منابع آب، خطوط انتقال نیرو و کشاورزی کاربرد دارند و سازمان‌های متولی این حوزه‌ها مشتریان واقعی این داده‌ها هستند.
وی افزود: در بخش‌های ناوبری، کنترل و حمل‌ونقل نیز تقاضا برای داده‌های فضایی وجود دارد. همچنین در ستادهای بحران، داده‌های ماهواره‌ای به سرعت جمع‌آوری و پردازش می‌شوند تا به تصمیم‌گیری‌های کلان کمک کنند. پردازش داده‌های خام و تبدیل آن به اطلاعات کاربردی، زمینه‌ساز ایجاد پروژه‌های جدید و کسب درآمد می‌شود.
برنامه ایران برای پرتاب ماهواره‌های آینده
این کارشناس پژوهشگاه فضایی ایران درباره برنامه‌های آتی کشور در حوزه پرتاب ماهواره اظهار داشت: برنامه بالادستی کشور، دستیابی به مدارهای بالاتر و توسعه ماهواره‌های مخابراتی است. برای این منظور، توسعه پرتابگر، زیرساخت‌های تست و فرایند ماهواره‌سازی در دستور کار قرار دارد.
او در مورد بهبود کیفیت ماهواره‌ها توضیح داد: ارتقای کیفیت تصاویر ماهواره‌ای از دو مسیر دنبال می‌شود؛ اول، بهبود عملکرد تصویربرداری خود ماهواره که با همکاری برخی کشورها انجام می‌شود و دوم، پردازش داده‌های تصویری در داخل کشور. برای نمونه، تصویری با دقت اولیه یک متر، توسط شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی به وضوح ۵۰ سانتی‌متر ارتقا یافته است. وی تأکید کرد که با استمرار پروژه‌های فعلی، ایران مسیر خود را برای دستیابی به مدارهای بالاتر ادامه می‌دهد.
پتانسیل بالای نیروی انسانی نیازمند مدیریت کلان است
نیک‌پی توانمندی‌های ایران در حوزه فناوری ماهواره را به دو بخش مدیریت پژوهش و منابع انسانی متخصص تقسیم کرد و گفت: پتانسیل نیروی انسانی متخصص در کشور بسیار بالاست، اما به دلیل ضعف در مدیریت و برنامه‌ریزی کلان، هنوز از این ظرفیت به طور کامل استفاده نمی‌شود. وی افزود: حل این چالش نیازمند هماهنگی میان دانشگاه‌ها، دولت و شرکت‌های خصوصی است تا بتوان از منابع انسانی به شکل بهینه استفاده کرد.
سرپرست پژوهشکده سامانه‌های ماهواره‌ای در پایان گفت: پژوهشکده با حضور در سمینارها و ایجاد ارتباط با دانشگاه‌ها، تلاش می‌کند دانشجویان و فارغ‌التحصیلان را به پروژه‌های فضایی متصل کند. در حال حاضر ارتباطات خوبی با دانشگاه‌های شریف، تهران، شهید بهشتی و امیرکبیر برقرار شده و مذاکره با دانشگاه خواجه نصیر نیز در حال انجام است. دانشگاه‌های اصفهان، شیراز و تبریز نیز در قالب قراردادهایی با این پژوهشکده همکاری می‌کنند.
منبع: خبرنگار مهر
