چرا ایران با ۳۴ تریلیون مترمکعب گاز هنوز یک قطره LNG صادر نکرده است؟
به گزارش وبسایت مجله خبری نو، هر روز کشتی‌های عظیم‌الجثه‌ای که گاز طبیعی مایع‌شده را از قطر و امارات به نیروگاه‌های چین، کارخانه‌های ژاپن و خانه‌های اروپایی حمل می‌کنند، بی‌اعتنا از کنار ساحل‌های ایران می‌گذرند. این منظره روزانه نماد شکافی عمیق بین ظرفیت و واقعیت در صنعت انرژی ایران است.
کشوری با دومین ذخایر اثبات‌شده گاز جهان به میزان ۳۴ تریلیون مترمکعب که می‌تواند جهان را برای ۸۰ سال تأمین کند، هنوز نتوانسته حتی یک محموله به بازار ۴۰۰ میلیارد دلاری جهانی صادر کند. کشف اخیر ۱۰ تریلیون فوت‌مکعب گاز در میدان پازن استان فارس، معادل هفت سال مصرف داخلی کشور، این پارادوکس را برجسته‌تر ساخت.
## معمای غیبت ایران
معمای غیبت ایران را باید در تقاطع سه بحران ساختاری جستجو کرد. بحران مصرف داخلی که ۸۰ درصد تولید را می‌بلعد، بن‌بست فناوری در قلب مایع‌سازی که تحریم‌های آمریکا آن را تشدید کرده و اقتصاد مخدوش شده‌ای که افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی هزینه‌های سرمایه‌گذاری، هرگونه محاسبه را با چالش مواجه ساخته است.
داده‌های میدانی گویای واقعیتی تلخ است. در هفته اول اکتبر ۲۰۲۵، مصرف داخلی گاز ایران به ۴.۵۲ میلیارد مترمکعب رسید؛ رقمی که می‌تواند سوخت یک پروژه عظیم با ظرفیت ۱۰ میلیون تن سالانه را برای چند ماه تأمین کند.
## فرآیند تولید گاز مایع
علم تبدیل گاز به طلای مایع سفری به قلب سرما است. فرآیند تولید از متان، داستان پیروزی مهندسی بر طبیعت است. متان که ۹۰ درصد گاز طبیعی را تشکیل می‌دهد، باید به دمای منفی ۱۶۲ درجه سلسیوس برسد تا به مایعی شفاف و ۶۰۰ برابر فشرده‌تر تبدیل شود.
این فرایند پیچیده در چهار مرحله حیاتی محقق می‌شود که هر کدام به فناوری‌های پیشرفته‌ای نیاز دارد که دسترسی به آن‌ها خود چالشی استراتژیک است.
## ایران غنی از ذخیره، فقیر از زیرساخت
ایران سالانه ۲۵۷ میلیارد مترمکعب معادل کل مصرف اروپای غربی، گاز تولید می‌کند. پروژه‌های توسعه پارس‌جنوبی نشان می‌دهد مهندسان ایرانی در عملیات دریایی و پیش‌پردازش توانمند شده‌اند. اما داستان در مایع‌سازی متفاوت است.
پروژه Iran LNG در عسلویه که از سال ۲۰۰۷ با هدف تولید سالانه ۱۰.۸ میلیون تن آغاز شد، امروز سمبل این شکاف فناورانه است. پیشرفت فیزیکی این پروژه به ۵۰ درصد رسیده، اما تولید عملیاتی صفر است.
## بحران مصرف
چالش فناوری تنها بخشی از معادله است. واقعیت تلخ این است که حتی اگر فناوری مایع‌سازی در دسترس باشد، ایران با بحران ساختاری مصرف داخلی مواجه است. رقم ۴.۵۲ میلیارد مترمکعب مصرف هفتگی نشان می‌دهد که الگوی مصرف کنونی در کمتر از یک دهه، تمامی مازاد تولید را جذب خواهد کرد.
## تحریم‌ها و ضربه به رویای صادراتی
در ۹ اکتبر ۲۰۲۵، وزارت خزانه‌داری آمریکا بیش از ۵۰ نهاد، فرد و کشتی مرتبط با صادرات نفت ایران را تحریم کرد. این موج جدید، هرچند مستقیماً را هدف نگرفت، اما ریسک‌پذیری همکاری در زنجیره انرژی ایران را افزایش داد.
## راه برون‌رفت
کارشناسان داخلی و بین‌المللی راه برون‌رفت از این بن‌بست را در سه محور می‌دانند. نخست مدیریت مصرف داخلی از طریق بهینه‌سازی و افزایش بازدهی که می‌تواند تا ۲۰ میلیارد مترمکعب در سال گاز آزاد کند. دوم، دیپلماسی انرژی هدفمند برای دسترسی به فناوری‌های حیاتی از طریق شرکای استراتژیک. سوم، ایجاد بسترهای جذب سرمایه‌گذاری خارجی با کاهش ریسک‌های سیاسی و اقتصادی.
منبع: وبسایت تجارت نیوز
