تورم چگونه در زندگی مردم ریشه دوانده است؟
به گزارش وبسایت مجله خبری نو، تورم در ایران یک مشکل جدی است که سال‌هاست در حال افزایش است. در این مقاله، دلایل اصلی تورم در ایران بررسی می‌شود و راه‌حل‌های پیشنهادی برای مهار آن ارائه می‌گردد.
چاپ پول و کسری بودجه
چاپ پول یکی از اصلی‌ترین دلایل تورم در ایران است. وقتی دولت برای جبران کسری بودجه، اسکناس جدید به اقتصاد تزریق می‌کند، قیمت‌ها بالا می‌روند. این اتفاق بارها در سال‌های اخیر در ایران رخ داده است.
بانک مرکزی ایران برای جبران کسری بودجه دولت، اسکناس جدید به اقتصاد تزریق می‌کند. اما این اقدام در حقیقت باعث افزایش تورم می‌شود. در کشورهای پیشرفته، بانک مرکزی مستقلی وجود دارد که اجازه چاپ پول بدون پشتوانه را ندارد و هدف اصلی‌اش مهار تورم است.
استقلال بانک مرکزی و ممنوعیت برداشت دولت از منابع آن، راه چاره اصلی برای مهار تورم است. دولت باید بودجه خود را با درآمد واقعی‌اش تنظیم کند و نه چاپ اسکناس تازه.
نرخ ارز و پیشران پنهان قیمت‌ها
نرخ ارز در ایران تحت تأثیر انتظارات سیاسی، تحریم‌ها، و سیاست‌های ارزی دولت تغییر می‌کند. تثبیت مصنوعی نرخ ارز در بلندمدت شوک شدیدتری به بازار وارد کرده است. در ایران، نرخ دلار فقط یک عدد نیست؛ بلکه نبض روانی بازار است.
وقتی ارز در برابر دلار پایین می‌آید، تقریباً همه کالاها حتی تولید داخل، افزایش قیمت پیدا می‌کنند. سقوط ارز در حقیقت نوعی «تورم وارداتی» به وجود می‌آورد.
تولید ضعیف و کمبود کالا
تورم فقط از زیاد شدن پول نمی‌آید، از کمبود کالا نیز می‌آید. وقتی تولید داخلی توان تأمین نیاز مردم را ندارد، طبیعی است که قیمت‌ها بالا بروند. یکی از مشکلات اساسی اقتصاد ایران، فضای نامناسب کسب‌وکار و هزینه بالای تولید است.
قوانین متغیر، مالیات‌های سنگین بر تولیدکننده، دسترسی دشوار به تسهیلات، و نبود ثبات در تصمیم‌گیری‌ها، باعث می‌شود تولیدکننده برای بقا ناچار به افزایش قیمت باشد.
رفتار جامعه و انتظارات تورمی
در اقتصاد، چیزی به نام «انتظارات تورمی» وجود دارد. ملت پیش‌بینی می‌کنند قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و همین پیش‌بینی باعث می‌شود زودتر پول‌شان را خرج کنند یا دارایی بخرند.
این شتاب بی‌اعتمادی منجر به واقعیت می‌شود. وقتی جامعه مطمئن نیست نرخ ارز، تصمیم دولت یا قیمت اقلام اساسی هفته بعد چه می‌شود، امنیت روانی‌اش را از دست می‌دهد.
تحریم‌ها و انزوای اقتصادی
تحریم‌ها هزینه تجارت خارجی را چند برابر افزایش داده‌اند. واردات مواد اولیه و تجهیزات تولیدی سخت‌تر و گران‌تر شده، انتقال پول دشوار است و صادرکننده ایرانی نیز ناچار به استفاده از واسطه‌های پرهزینه است.
همه این هزینه‌ها در نهایت در قیمت کالاها منعکس می‌شود. تحریم‌ها همچنین مانع ورود سرمایه خارجی و فناوری جدید شده‌اند؛ بدون این دو، بهره‌وری تولید پایین می‌ماند و قیمت تمام‌شده افزایش پیدا می‌کند.
سیستم بانکی و بدهی انباشته
بانک‌ها یکی از منابع پنهان تورم‌اند. وقتی بانک‌ها بدون پشتوانه واقعی و از محل سپرده‌های مردم به شرکت‌های زیرمجموعه خود وام‌های کلان می‌دهند، نقدینگی در اقتصاد افزایش می‌یابد و دوباره بازارها پر از پول می‌شود.
در حالی که تولید واقعی رشد نکرده، تورم جلو می‌زند. از سوی دیگر، نرخ سود بانکی اگر کمتر از نرخ تورم باشد، مردم سپرده‌ها را بیرون می‌آورند و سراغ بازارهای موازی می‌روند.
درمانی برای تورم
مهار تورم در ایران نیازمند دو تصمیم بزرگ است: انضباط مالی واقعی، نه نمایشی و اعتمادسازی میان مردم و دولت.
راه‌حل‌های پیشنهادی برای مهار تورم عبارتند از:
1- استقلال واقعی بانک مرکزی و ممنوعیت برداشت دولت از منابع آن.
2- انضباط در بودجه‌بندی دولت و هدفمندی واقعی یارانه‌ها.
3- افزایش درآمد پایدار از مالیات واقعی و جایگزین کردن آن با وابستگی به نفت.
4- اصلاح ساختار تولید و کاهش هزینه‌ها.
5- یکسان‌سازی و واقعی‌سازی نرخ ارز.
6- مهار خلق پول بانکی و نظارت سخت‌گیرانه بر عملکرد بانک‌ها.
7- ایجاد ثبات و پیش‌بینی‌پذیری در سیاست‌ها و برنامه‌های اقتصادی.
8- گسترش روابط اقتصادی منطقه‌ای و تجاری و هدایت درآمد نفت به سرمایه‌گذاری تولیدی.
تا وقتی سیاست‌گذار به مردم اعتماد نمی‌دهد و مردم نیز به وعده‌های اقتصادی باور ندارند، هر برنامه ضدتورمی فقط مُسکن موقتی است.
