رفاه کاغذی؛ درآمد ۳۰ میلیون تومانی رفاه نیست، فقط شرط دوام است
به گزارش وبسایت مجله خبری نو، روز گذشته، احمد میدری، وزیر کار و تعاون، در مجلس معیاری را برای حذف یارانه افراد اعلام کرد. وی گفت: هرکس در تهران مالک خانه باشد و کل خانواده‌اش ۳۰ میلیون تومان درآمد داشته باشد، جز ۳ دهک بالا محسوب می‌شود.
این مسئله موجب شد تا با استفاده از داده‌های رسمی مرکز آمار و بانک مرکزی به این مسئله بپردازیم که آیا فردی با درآمد ۳۰ میلیون تومانی، حتی با شرط داشتن خانه در کلان‌شهر تهران، در سه دهک بالا قرار خواهد گرفت.
تحلیل داده‌های رسمی
تحلیل داده‌های رسمی و برآوردهای میدانی سال‌های ۱۴۰۳ و ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که خانوار با درآمد ثابت ۳۰ میلیون تومان در تهران، در صورت مالکیت خانه، در طبقه متوسط با مزیت دارایی قرار دارد، نه مرفه.
تصور عمومی و حتی بخشی از منطق اداری در شناسایی دهک‌های یارانه‌ای بر این باور استوار است که خانوار با درآمد ماهانه ۳۰ میلیون تومان در تهران و مالکیت خانه، در وضعیت مرفه قرار دارد. اما تحلیل داده‌ها نشان می‌دهد که چنین درآمدی، اگرچه توان اداره زندگی را تا حدی فراهم می‌کند، هرگز معناگر رفاه پایدار نیست.
بر اساس داده‌های تازه مرکز آمار ایران، متوسط هزینه ماهانه خانوار شهری در کشور در نیمه نخست سال ۱۴۰۴ به بیش از ۳۰ میلیون تومان رسیده است. در تهران، این عدد بسیار بالاتر است و بین ۳۶ میلیون تا ۴۰ میلیون تومان برای خانوار سه‌نفره در محدوده‌های میانی شهر گزارش می‌شود.
وضعیت اقتصادی خانوارها
بانک مرکزی در گزارش‌های فصلی خود به سهم مسکن اشاره می‌کند که در شهر تهران این رقم ۴۴.۷ درصد اعلام شده است. این رقم یعنی تقریباً نیمی از بودجه خانوار صرف تأمین سرپناه می‌شود.
خانوار مالک از پرداخت اجاره معاف است، اما در مقابل، با هزینه‌های ثابت نگهداری ملک، مالیات شهری، شارژ و قبوض بالاتر روبه‌روست.
داده‌های رسمی نشان می‌دهد که هزینه نگهداری اولیه ملک در تهران بین ۲.۵ تا ۳ میلیون تومان ماهانه است که عملاً بخشی از مزیت مالکیت را خنثی می‌کند.
از سوی دیگر، سبد معیشت اعلامی کمیته مزد شورای‌عالی کار در زمستان ۱۴۰۳ برای خانوار سه‌نفره حدود ۲۴ میلیون تومان بوده، اما برآورد مستقل کارگری منتشرشده در خبرگزاری‌های رسمی، رقم واقعی سبد در تهران را چیزی نزدیک به ۳۶ میلیون تومان تخمین زده است.
رفاه شهری و دهک درآمدی
کارشناسان اقتصادی بر سه مؤلفه اصلی برای تعیین سطح رفاه تأکید دارند: توان پوشش سبد معیشت، موقعیت درآمد در توزیع دهکی، و پایداری مالی یعنی امکان پس‌انداز پس از هزینه‌های ضروری.
طبق استاندارد محاسبات اقتصادی، خانوار زمانی مرفه به شمار می‌آید که بتواند حداقل ۱۵ تا ۳۰ درصد درآمد ماهانه خود را پس‌انداز کند و در عین حال محدودیتی جدی در مصرف غیرضروری مانند سفر، فرهنگ، آموزش خصوصی نداشته باشد.
بر اساس گزارش مرکز آمار در نیمه نخست ۱۴۰۴، میانگین نرخ پس‌انداز خالص خانوارهای شهری در کشور حدود ۹.۲ درصد بوده است؛ در تهران، این نسبت حتی پایین‌تر و در حدود ۷.۵ درصد گزارش شده است.
در توزیع درآمد شهری، مرز دهک هفتم برای خانوارهای تهرانی حدود ۳۵ تا ۳۶ میلیون تومان برآورد شده است؛ دهک هشتم نزدیک به ۴۲.۵ میلیون تومان و دهک نهم از حدود ۵۵ میلیون تومان آغاز می‌شود.
در نتیجه، خانوار با درآمد ۳۰ میلیون تومانی – حتی با خانه ملکی – در دهک ششم یا نیمه پایین میانی طبقه متوسط قرار دارد.
نظرات کارشناسان
حمید حاج اسماعیلی، کارشناس اقتصادی، در مورد حذف یارانه نقدی پر درآمدها معتقد است: دولت و مجلس برای حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی جامعه تصمیم گرفته‌اند و این موضوع در قانون بودجه آمده است.
وی افزود: حذف یارانه دهک‌های دارای وضعیت مالی بهتر دو، سه سال بعد از شروع پرداخت یارانه‌های نقدی مطرح شد، اما در اجرا با مشکلاتی همراه بود.
سیدمرتضی افقه، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در واکنش به ادعاهایی در مورد رف
