کوه‌خواری در مشهد؛ تهدیدی برای طبیعت و حرام از نگاه شرع
در سال‌های اخیر، پدیده کوه‌خواری و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در ارتفاعات مشهد به یکی از چالش‌های جدی محیط‌زیستی و شهری تبدیل شده است. این مسئله نه‌تنها تخریب منابع طبیعی و زیستگاه‌های کوهستانی را در پی دارد، بلکه از نظر شرعی نیز امری ناپسند و حرام محسوب می‌شود.
اخیراً، نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی به این موضوع واکنش نشان داده و تصریح کرده است که ساخت‌وساز در زمین‌هایی که با تخریب کوه‌ها به دست می‌آیند، مصداق غصب بوده و از نظر شرعی جایز نیست. این سخنان بار دیگر توجه افکار عمومی را به این معضل جلب کرده و ضرورت برخورد جدی‌تر با متخلفان را یادآور شده است.
کوه‌خواری چیست و چرا نگران‌کننده است؟
کوه‌خواری به معنای تصرف غیرقانونی اراضی کوهستانی، تخریب کوه‌ها و تبدیل آن‌ها به مناطق مسکونی یا تجاری است. این پدیده معمولاً توسط افراد سودجو و برخی سرمایه‌گذاران انجام می‌شود که با استفاده از نفوذ و قدرت اقتصادی، مناطق بکر طبیعی را به زمین‌های قابل ساخت‌وساز تبدیل می‌کنند.
آثار منفی کوه‌خواری:
تخریب زیستگاه‌های طبیعی و از بین رفتن پوشش گیاهی افزایش خطر رانش زمین و فرسایش خاک ایجاد مشکلات زیست‌محیطی از جمله کاهش منابع آبی برهم زدن تعادل اکوسیستم‌ها و از بین بردن حیات وحش
در شهر مشهد نیز، این مشکل در سال‌های اخیر شدت گرفته است و ساخت‌وسازهای غیرمجاز در ارتفاعات جنوبی و شمالی شهر به وضوح قابل مشاهده است.
نگاه شرعی به کوه‌خواری و تصرف زمین‌های طبیعی
از منظر احکام فقهی، تصرف غیرقانونی زمین‌هایی که متعلق به منابع طبیعی یا اموال عمومی باشند، غصب محسوب می‌شود. در این راستا، نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی تأکید کرده است که کوه‌خواری حرام است و زمین‌هایی که از طریق تخریب کوه‌ها برای ساخت‌وساز استفاده می‌شوند، از لحاظ شرعی، غصبی محسوب می‌شوند.
غصب در اسلام از گناهان بزرگ است و تصرف اموال عمومی بدون مجوز، ظلم به مردم و طبیعت تلقی می‌شود. علاوه بر این، ساخت‌وساز در چنین زمین‌هایی، حتی اگر قانونی جلوه داده شود، از نظر شرعی فاقد وجاهت است و افراد نباید در این مناطق سرمایه‌گذاری کنند.
کوه‌خواری در مشهد؛ از گذشته تا امروز
مشهد، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین شهرهای ایران و قطب گردشگری مذهبی کشور، همواره با رشد جمعیت و افزایش نیاز به زمین‌های مسکونی و تجاری مواجه بوده است. همین مسئله موجب شده تا برخی افراد به تخریب ارتفاعات اطراف مشهد روی بیاورند و به ساخت‌وسازهای غیرمجاز بپردازند.
مهم‌ترین مناطقی که درگیر کوه‌خواری هستند:
ارتفاعات جنوب مشهد (مناطق طرقبه و شاندیز) بلندای کوه‌سنگی و مناطق حریم حرم رضوی مناطق اطراف سد طرق و بند گلستان
این مناطق که از جاذبه‌های طبیعی شهر محسوب می‌شوند، به‌شدت در معرض خطر تخریب قرار گرفته‌اند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی کوه‌خواری
افزایش بی‌نظمی شهری؛ زیرا ساخت‌وسازهای غیرمجاز اغلب بدون زیرساخت‌های مناسب انجام می‌شوند. کاهش ارزش گردشگری مشهد به دلیل از بین رفتن فضاهای طبیعی و زیبایی‌های شهر. افزایش حاشیه‌نشینی و ایجاد سکونتگاه‌های غیررسمی که مشکلات اجتماعی متعددی را به همراه دارد.
راهکارهای جلوگیری از کوه‌خواری
برای مقابله با این پدیده، لازم است که مسئولان شهری و نهادهای نظارتی اقدامات جدی‌تری انجام دهند. برخی از مهم‌ترین راهکارهای پیشنهادی شامل موارد زیر است:
وضع قوانین سخت‌گیرانه‌تر برای مقابله با زمین‌خواری و کوه‌خواری افزایش نظارت و برخورد قانونی با افراد و شرکت‌هایی که در این حوزه تخلف می‌کنند افزایش آگاهی عمومی در مورد آثار مخرب زیست‌محیطی و شرعی این اقدامات ایجاد طرح‌های جایگزین مسکن و توسعه شهری بدون نیاز به تخریب کوه‌ها
نتیجه‌گیری
کوه‌خواری در مشهد یک معضل جدی زیست‌محیطی، اجتماعی و شرعی محسوب می‌شود که در صورت عدم مدیریت، پیامدهای سنگینی برای آینده شهر خواهد داشت. نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی، این اقدام را از نظر شرعی حرام دانسته و آن را مصداق غصب معرفی کرده است. از این‌رو، مردم و مسئولان باید برای حفظ محیط‌زیست و جلوگیری از این روند مخرب، اقدامات عملی انجام دهند.
نظر شما درباره ساخت‌وسازهای غیرمجاز در کوه‌های اطراف مشهد چیست؟ آیا قوانین موجود برای مقابله با این پدیده کافی است؟
