آلودگی هوای تهران دوباره اوج گرفت
تهران بزرگ – ایرنا – بار دیگر هوای تهران در وضعیت ناسالم قرار گرفت و زنگ خطر آلودگی برای ساکنان پایتخت به صدا درآمد. بنا بر اعلام شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، شاخص کیفی هوای پایتخت در صبح پنجشنبه ۱۹ تیرماه در محدوده ناسالم برای گروه‌های حساس ثبت شده است. مسئله‌ای که نگرانی بسیاری از شهروندان را در فصل تابستان و همزمان با اوج فعالیت‌های روزانه تشدید کرده است.
📈 شاخص کیفیت هوا چه می‌گوید؟
شاخص کیفیت هوا (AQI) ابزاری است که وضعیت آلودگی هوا را در یک عدد خلاصه می‌کند. بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی، محدوده شاخص کیفیت هوا به این صورت تعریف می‌شود:
-
۰ تا ۵۰: هوای پاک
-
۵۱ تا ۱۰۰: قابل قبول
-
۱۰۱ تا ۱۵۰: ناسالم برای گروه‌های حساس
-
۱۵۱ تا ۲۰۰: ناسالم برای همه گروه‌ها
-
۲۰۱ تا ۳۰۰: بسیار ناسالم
-
۳۰۱ به بالا: خطرناک
شرکت کنترل کیفیت هوای تهران در گزارش خود اعلام کرد:
«شاخص کیفیت هوا در صبح پنجشنبه ۱۹ تیر در برخی ایستگاه‌های سنجش در محدوده ۱۰۵ تا ۱۲۸ بوده که بیانگر وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس است.»
☁️ آلاینده اصلی چیست؟
هرچند در ماه‌های سرد سال، ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون (PM2.5) عامل اصلی آلودگی هوا در تهران هستند، اما در تابستان عمده آلودگی ناشی از ازن سطح زمین (O3) است.
کارشناس شرکت کنترل کیفیت هوای تهران گفت:
«افزایش تابش خورشید و دمای هوا در ماه‌های گرم، واکنش‌های شیمیایی بین آلاینده‌ها را تشدید می‌کند و موجب افزایش غلظت ازن سطح زمین می‌شود.»
🚦 مناطق پرخطر تهران
بر اساس داده‌های سامانه پایش کیفی هوا، مناطقی مانند:
-
منطقه ۲ (سردار جنگل، ستاری)
-
منطقه ۶ (ایستگاه دانشگاه تهران)
-
منطقه ۱۵ (شهرک شریعتی)
-
منطقه ۱۸ (شادآباد)
در صبح پنجشنبه شاخصی بالاتر از ۱۱۰ ثبت کرده‌اند و در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشته‌اند.
⚠️ گروه‌های حساس چه کسانی هستند؟
گروه‌های حساس شامل افراد زیر می‌شوند:
✅ سالمندان
✅ کودکان
✅ زنان باردار
✅ بیماران قلبی و تنفسی
✅ افراد مبتلا به دیابت یا فشار خون بالا
به گفته پزشکان، این گروه‌ها باید در شرایط آلودگی هوا تا حد امکان در فضای باز تردد نکنند و از فعالیت بدنی سنگین بپرهیزند.
🔬 ازن؛ آلاینده پنهان تابستانی
ازن سطح زمین آلاینده‌ای است که در اثر واکنش‌های شیمیایی بین اکسیدهای نیتروژن (NOx) و ترکیبات آلی فرار (VOC) در حضور نور خورشید ایجاد می‌شود. برخلاف ازن لایه استراتوسفر که نقش حفاظتی دارد، ازن در سطح زمین برای سلامتی انسان و گیاهان مضر است.
دکتر ناصری، استاد دانشگاه تهران در رشته محیط‌زیست می‌گوید:
«ازن باعث تحریک مجاری تنفسی، التهاب ریه و تشدید بیماری‌های ریوی می‌شود. متأسفانه در تابستان به‌ویژه در تهران شاهد افزایش غلظت آن هستیم.»
📉 تأثیر آلودگی هوا بر سلامت
تأثیر آلودگی هوا تنها محدود به سرفه یا تنگی نفس نیست. طبق تحقیقات سازمان بهداشت جهانی (WHO):
-
احتمال بروز حمله قلبی در هوای آلوده افزایش می‌یابد.
-
افراد مبتلا به آسم با تشدید علائم مواجه می‌شوند.
-
آلودگی هوا حتی بر سلامت مغز و بروز اختلالات عصبی تأثیرگذار است.
-
در کودکان، آلودگی هوا رشد ریه‌ها را مختل می‌کند.
🏙️ دلایل تشدید آلودگی هوای تهران
آلودگی هوا در تهران دلایل متعددی دارد:
✅ تراکم بالای خودروها
با بیش از ۴ میلیون خودرو در تهران، سهم حمل‌ونقل در آلودگی هوا بسیار بالا است.
✅ کیفیت پایین سوخت
هرچند در سال‌های اخیر کیفیت سوخت بهبود یافته، اما هنوز سهم سوخت‌های فسیلی در تولید آلاینده‌ها قابل توجه است.
✅ شرایط جغرافیایی
قرار گرفتن تهران در دامنه‌های البرز، تهویه هوای شهر را دشوار می‌کند.
✅ گرمای هوا و تابش خورشید
تابش مستقیم خورشید باعث افزایش تولید ازن سطح زمین می‌شود.
🚫 توصیه‌های بهداشتی در روزهای ناسالم
شرکت کنترل کیفیت هوا و وزارت بهداشت همواره توصیه می‌کنند:
-
از تردد غیرضروری در فضای باز بپرهیزید.
-
ورزش یا فعالیت سنگین در فضای آزاد انجام ندهید.
-
در منزل، پنجره‌ها را بسته نگه دارید.
-
مصرف آب، میوه و سبزیجات تازه را افزایش دهید.
-
از ماسک‌های استاندارد N95 یا FFP2 استفاده کنید (هرچند در مورد ازن اثربخشی محدود است).
📊 وضعیت آلودگی هوا در سال ۱۴۰۴
بر اساس گزارش‌های شرکت کنترل کیفیت هوا، تهران در سال ۱۴۰۴ (۲۰۲۵) تا کنون ۷۶ روز با هوای ناسالم برای گروه‌های حساس یا بدتر را تجربه کرده است. این رقم نسبت به سال گذشته در همین بازه زمانی افزایش داشته است.
👥 مردم چه می‌گویند؟
خانم حسینی، ساکن منطقه ستاری، به خبرنگار ایرنا می‌گوید:
«صبح‌ها وقتی بچه‌ام را به مدرسه می‌برم، بوی دود و آلودگی آزاردهنده است. بچه‌ها مرتب سرفه می‌کنند. نمی‌دانیم باید چه کار کنیم.»
آقای مرادی، راننده تاکسی، می‌گوید:
«خود ما هم خسته شدیم. وقتی ترافیک سنگین می‌شود، دود و بوی بد بیشتر حس می‌شود. گاهی چشم‌هام می‌سوزد.»
🌱 راهکارهای کاهش آلودگی هوا
راهکارهای مقابله با آلودگی هوای تهران بارها مطرح شده اما همچنان اجرا با چالش روبه‌روست:
✅ گسترش حمل‌ونقل عمومی
✅ توسعه خودروهای برقی
✅ ارتقای استاندارد سوخت
✅ خروج خودروهای فرسوده
✅ ایجاد کمربند سبز شهری
✅ اجرای دقیق طرح‌های ترافیکی
دکتر ناصری تأکید می‌کند:
«بدون کاهش تردد خودروها و بهبود سوخت، آلودگی تهران مهار نمی‌شود.»
⏳ آیا ازن باز هم افزایش می‌یابد؟
بر اساس پیش‌بینی کارشناسان هواشناسی، دمای هوای تهران در روزهای آینده همچنان بالاست و احتمال می‌رود غلظت ازن افزایش یابد. در ساعات بعدازظهر، به‌ویژه بین ساعت ۱۴ تا ۱۸، سطح ازن به اوج می‌رسد.
🚨 زنگ خطر برای آینده
آلودگی هوای تهران سال‌هاست به یک بحران زیست‌محیطی و بهداشتی تبدیل شده است. روند صعودی تعداد روزهای آلوده نشان می‌دهد که در نبود اقدامات اساسی، مردم پایتخت ناچارند همچنان با هوای ناسالم زندگی کنند.
یک مقام مسئول در شرکت کنترل کیفیت هوا گفت:
«اگر اقدامات فوری و جدی انجام نشود، تعداد روزهای ناسالم در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت.»
✅ جمع‌بندی
تهران بار دیگر درگیر هوای آلوده شد و نفس کشیدن برای گروه‌های حساس دشوارتر از همیشه شده است. شرکت کنترل کیفیت هوا هشدار داده وضعیت ممکن است در روزهای آتی نیز تداوم داشته باشد. کاهش آلودگی هوای پایتخت به اقداماتی فراتر از طرح‌های مقطعی نیاز دارد؛ اقداماتی که باید همزمان در زمینه حمل‌ونقل، سوخت، مدیریت ترافیک و فرهنگ‌سازی مردمی اجرایی شود.
