ریزش پیدرپی بورس در دهه نخست مرداد؛ زنگ هشدار برای بازار سرمایه؟
📉 بازار سرمایه در آغاز مردادماه ۱۴۰۴ با افت شدید شاخص‌ها و فضای منفی حاکم بر تالار شیشه‌ای مواجه شد. دهه نخست این ماه، با ثبت ۶ روز سرخ‌پوشی از مجموع ۸ روز معاملاتی، به یکی از دوره‌های کم‌سابقه از نظر شدت ریزش و ناامیدی سهام‌داران تبدیل شد. این شرایط، نگرانی‌ها را در میان فعالان بازار افزایش داده و بار دیگر نقدهایی به نحوه سیاست‌گذاری‌ها و مدیریت بازار مطرح کرده است.
بررسی وضعیت شاخص کل و هم‌وزن
📊 در روزهای آغازین مرداد، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران با روندی نزولی همراه شد و در مجموع بیش از ۷۰ هزار واحد کاهش یافت. این روند به‌ویژه در روزهای دوم، چهارم، هشتم و دهم مرداد بسیار محسوس بود. شاخص کل از محدوده یک میلیون و ۴۸۰ هزار واحدی به نزدیکی یک میلیون و ۴۱۰ هزار واحد سقوط کرد.
اما آنچه بیش از کاهش شاخص کل نگران‌کننده بود، ریزش شاخص هم‌وزن بود که نشان‌دهنده عملکرد ضعیف در کل نمادها، به‌ویژه نمادهای کوچک‌تر بازار است. افت شدید در گروه‌هایی مانند خودرویی، غذایی، فلزات اساسی و شیمیایی‌ها، از نشانه‌های عمق اصلاح در کل بازار است.
دلایل اصلی ریزش بازار در مردادماه
🔍 برای تحلیل دقیق‌تر ریشه‌های این افت، باید چند عامل اصلی را مورد بررسی قرار داد:
۱. ابهام در نرخ ارز و سیاست‌های ارزی
بازار ارز در هفته‌های اخیر با نوسانات و ابهامات جدی همراه بوده است. نبود شفافیت در سیاست‌های بانک مرکزی درباره نرخ ارز نیمایی و آزاد، باعث شده سرمایه‌گذاران نسبت به آینده سودآوری شرکت‌های صادرات‌محور تردید داشته باشند.
کاهش نرخ تسعیر ارز، بر سودآوری شرکت‌های پتروشیمی و معدنی تأثیر مستقیم دارد و این موضوع منجر به فشار فروش در این گروه‌ها شده است.
۲. توقف یا تعلیق در عرضه اولیه‌ها
یکی از موتورهای جذب نقدینگی در بازار، عرضه‌های اولیه است. با تعلیق یا تأخیر در عرضه‌های جدید و نبود برنامه مشخص برای ورود شرکت‌های جدید به بازار، جذابیت بورس برای سرمایه‌گذاران کاهش یافته است.
۳. بی‌اعتمادی ناشی از تصمیمات خلق‌الساعه
فعالان بازار همواره از تصمیمات ناگهانی و نبود ثبات در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و مالی شکایت دارند. عدم هماهنگی میان ارکان بازار، اصلاحات غیراصولی در دامنه نوسان، توقف یا بازگشایی‌های ناگهانی نمادها و تغییر در مقررات معاملاتی، از جمله عواملی است که فضای بی‌اعتمادی را تشدید کرده است.
۴. نبود جریان نقدینگی تازه
در غیاب ورود پول جدید به بازار و خروج پول حقیقی‌ها در هفته‌های اخیر، روند فرسایشی فروش تشدید شده است. داده‌های آماری نشان می‌دهد که در ۶ روز معاملاتی اول مرداد، مجموعاً بیش از ۶۰۰۰ میلیارد تومان خروج پول حقیقی ثبت شده است.
عملکرد صنایع مختلف در دهه اول مرداد
🔬 بررسی عملکرد گروه‌های صنعتی در این بازه زمانی نشان می‌دهد که بیشتر نمادها در روند نزولی قرار داشته‌اند. در ادامه نگاهی به وضعیت برخی از صنایع مهم خواهیم داشت:
-
پتروشیمی و پالایشی‌ها: کاهش نرخ دلار و عدم شفافیت در نرخ‌گذاری محصولات، منجر به فشار عرضه در نمادهای بزرگ این گروه شد.
-
خودرو و ساخت قطعات: با وجود اخبار مبنی بر واگذاری برخی از دارایی‌های خودروسازان، روند قیمت سهام این گروه نزولی بود.
-
فلزات اساسی: کاهش قیمت جهانی فلزات مانند مس و فولاد، فشار فروش در این گروه را افزایش داد.
-
بانکی‌ها و بیمه‌ها: علی‌رغم برخی گزارش‌های مثبت مالی، فضای منفی کلی بازار باعث عقب‌نشینی این گروه‌ها شد.
-
غذایی و دارویی: کاهش تقاضا، افت سودآوری شرکت‌ها و نبود حمایت موثر، باعث افت سنگین قیمت‌ها شد.
واکنش فعالان بازار سرمایه
🗣 بسیاری از کارشناسان و تحلیل‌گران با انتقاد از عملکرد نهادهای ناظر و تصمیم‌گیر، معتقدند که نبود سیاست‌گذاری‌های پایدار، فقدان حمایت مؤثر از بازار و عدم جذب نقدینگی‌های سرگردان، ریشه‌های اصلی تداوم روند نزولی هستند.
یکی از تحلیل‌گران بازار در گفتگو با رسانه‌ها گفت: «بازار سرمایه ایران برخلاف سایر بازارهای موازی، با وجود ریسک کمتر، بازدهی پایین‌تری داشته و این روند باعث خروج سرمایه از بورس و حرکت به سمت بازارهایی مانند طلا، ارز و مسکن شده است.»
امیدواری به بازگشت بازار؛ چه عواملی می‌تواند ورق را برگرداند؟
💡 با وجود فضای منفی حاکم بر بورس، همچنان برخی از کارشناسان بر این باورند که می‌توان به بازگشت بازار در میان‌مدت امیدوار بود، البته به شرطی که موارد زیر محقق شود:
-
ثبات در نرخ ارز و بازگشت اعتماد به بازار ارز
-
ارائه بسته‌های حمایتی واقعی توسط دولت و سازمان بورس
-
ورود نقدینگی تازه با اصلاح ابزارهای معاملاتی
-
احیای اعتماد عمومی با شفاف‌سازی و ثبات در سیاست‌گذاری
-
افزایش عرضه‌های اولیه و تقویت جریان ورود پول حقیقی
آیا بازار سرمایه از مسیر اصلی خود منحرف شده است؟
📉 برخی از فعالان باتجربه بازار معتقدند که بورس ایران در یک چرخه معیوب گرفتار شده که از یک‌سو ناشی از مداخلات مستقیم و غیرمستقیم دولتی در بازار است و از سوی دیگر، ضعف در سیاست‌گذاری نهاد ناظر را نشان می‌دهد.
به‌گفته این گروه، تا زمانی که اصل “آزادسازی اقتصادی” در بازار سرمایه محقق نشود و بورس تحت تأثیر دستورات لحظه‌ای باقی بماند، نمی‌توان انتظار بازاری کارآمد، شفاف و پربازده داشت.
پیشنهادهای کارشناسان برای بهبود وضعیت بازار
🔧 در ادامه، مهم‌ترین پیشنهادهایی که توسط کارشناسان اقتصادی و تحلیل‌گران بورسی برای بازگشت رونق به بازار سرمایه مطرح شده، مرور می‌کنیم:
-
بازنگری در دامنه نوسان و حجم مبنا
-
تقویت بازارگردانی و صندوق‌های تثبیت
-
افزایش شفافیت در صورت‌های مالی شرکت‌ها
-
آزادسازی نرخ‌های فروش و صادرات شرکت‌ها
-
توسعه بازار مشتقه برای مدیریت ریسک
-
جذاب‌سازی ابزارهای سرمایه‌گذاری برای جذب عموم مردم
جمع‌بندی
✍️ دهه نخست مرداد برای بازار سرمایه ایران با روندی ناامیدکننده و ریزشی همراه بود. قرمزپوشی مکرر تابلوها، افت پیدرپی شاخص‌ها، خروج پول حقیقی و کاهش معاملات روزانه، همه و همه نشان‌دهنده بحرانی است که نیاز به تصمیم‌گیری سریع، هوشمندانه و مبتنی بر واقعیت‌های اقتصادی دارد.
اگرچه بازار سرمایه به‌طور ذاتی نوسان‌پذیر است، اما آنچه امروز باعث نگرانی شده، روند فرسایشی و بی‌اعتمادی روزافزون فعالان بازار است. در صورتی که اقدامات حمایتی مؤثر، اصلاح ساختارها و شفاف‌سازی‌ها به سرعت اجرایی نشود، ممکن است رکود فعلی به دوره‌ای طولانی‌تر و خسارت‌بارتر برای اقتصاد کشور و سهام‌داران خرد منجر شود.
منبع: مجله خبری نو
